Accueil CCFr  >   EADC Sermonnaire anglais dominicain (91 sermons)
Ajouter aux favoris Imprimer cette page (nouvelle fenêtre)

Sermonnaire anglais dominicain (91 sermons)

Ajouter au panier ExporterFichier PDF de l'instance
Modifié le : 05/09/2023 11:42:37

Présentation globale de la collection

Etablissement de conservation
Bibliothèque d'étude et du patrimoine. Toulouse, Haute-Garonne Voir tous les inventaires
Tous les inventaires
Intitulé de l'instrument de recherche Catalogue général des manuscrits des bibliothèques publiques de France. Départements. Série in-quarto — Tome VII. Toulouse
Cote 1-887
Titre Manuscrits de la bibliothèque d'Etude et du Patrimoine de Toulouse
Conditions d'accès L'accès aux collections patrimoniales est soumis à une autorisation préalable.
Conditions d'utilisation Toute publication de documents inédits doit être notifiée à l'établissement.
Citer sous la forme Bibliothèque d'Etude et du Patrimoine de Toulouse, Ms. X, fol. Y.


Informations sur l'instrument de recherche

Auteur(s) Auguste Molinier
Commanditaire Ministère chargé de la Culture et Ministère chargé de l'Enseignement supérieur
Éditeur Bibliothèque nationale de France
Date de l'édition imprimée 1885
Date de la version électronique 29 février 2008
Création
Créé par conversion rétrospective de l'édition imprimée : [Catalogue général des manuscrits des bibliothèques publiques de France. Série in-quarto]. Catalogue général des manuscrits des bibliothèques publiques des départements. Publié sous les auspices du Ministre de l'Instruction publique — Tome VII. Toulouse. Nîmes. Paris, Imprimerie nationale, 1885. Numérisation et rendu en mode texte réalisés par la société AIS (Paris, France). Encodage effectué selon la DTD EAD-2002 par la société ArchProteus (Vancouver, Canada) le 29 février 2008.
Révision des notices des manuscrits de provenance dominicaine par Emilie Nadal (avril 2021, programme Biblissima "La bibliothèque des Dominicains de Toulouse en ligne") : ms. 3, 18, 19, 20, 27, , 28, 29, 30, 31, 33, 35, 38, 43, 44, 47, 48, 49, 53, 57, 59, 77, 78, 79, 82, 83, 96, 98, 103, 104, 105, 110, 111, 112, 119, 125, 128, 154, 155, 157, 161, 168, 170, 171, 172, 173, 178, 185, 188, 191, 197, 214, 215, 259, 260, 261, 262, 263, 264, 265, 266, 267, 268, 269, 270, 274, 287, 296-297, 309, 313, 314, 332, 333, 335, 336, 337, 339, 342, 345-346, 347-348, 349, 361-362, 365, 378, 379, 385, 388, 392, 410, 418, 450, 460, 462, 467, 477, 478, 479, 480-481, 485, 486, 487, 488, 489, 490, 609, 610, 696, 741, 744, 813, 814, 818, 823, 874, 883. Addition des cotes et des provenances du catalogue Dauzat de 1819 pour tous les manuscrits sur parchemin (Toulouse, BM, ms. 1176, p. 457-487), à partir de la restitution transmise par Thomas Falmagne (mai 2021).
Langue(s) de l'instrument de recherche Catalogue rédigé en français
Notes
Permalien https://ccfr.bnf.fr/portailccfr/ark:/16871/005FRCGMBPF-315556101-01a
Catalogue général des manuscrits
Présentation du contenu
Cote :  Ms. 342 Ancienne cote :  n° 259 (1819, Dauzat) Ancienne cote :  I, 117 (avant 1885) Support :  Parchemin et papier filigrané : huchet suspendu (Briquet, Les filigranes, n° 7643-7704) (information Morard, Bibale, 2009). Importance matérielle :  1 feuillet de garde de restauration + 258 feuillets (pas de f. 157) + 1 feuillet de fragment + 1 feuillet de garde médiéval. Écriture :  Thème du sermon dans une grande littera textualis puis texte en littera cursiva.
Copiste 1 (f. 1r-57v), copiste 2 (f. 58r-64r), copiste 3 (f. 65r-143r), copiste 4 (f. 145r-209v), copiste 5 (f. 210r-224v), copiste 6 (f. 225r-240v), copiste 7 (f. 241r-256r), copiste 8 (f. 257r-258v), d'après Kaeppeli, 1959, p. 90 note 9 (foliotation mise à jour).
Le copiste 3 est d'origine allemande, puisqu'à la fin d'un des sermons écrits de sa main, il ajoute la formule suivante stand hart, lass dich melken (f. 73r).
Le copiste 7 donne son nom : Manu fratris Egidii de Manso (f. 251r).
Une main additionnel a résumé en anglais dans la marge inférieure, le thème du sermon du f. 1r. (Kaeppeli, 1959, p. 91), mais selon Wenzel, ce copiste n'était pas familier de l'anglais au vu des erreurs de transcription (Wenzel, 2005, p. 133 : In quibus ecce duo ostenduntur : Primo þat kepys in mynde thingis sere, quecumque scripta sunt ; secunda þat makes us syker suith [au lieu de with] ovten were, ad nostram doctrinam). Wenzel pense que plusieurs singularités de la transcription sont liés à l'exemplaire original de cette copie, qui devait être dans une littera anglicana parfois mal comprise : ainsi d'ewangelium copié evvangelium, Kyllkareby (f. 170v) pour Kilwardby, et Gosan (f. 250r) pour Goran (Wenzel, 2005, p. 133 et note 6).
Particularités codicologiques :  17 cahiers de huit bifeuillets, sauf le cahier n° 14 (f. 207-224) qui a deux feuillets supplémentaires (f. 223-224) et le dernier cahier qui est un bifeuillet (f. 257-258). Il manque trois feuillets entre les f. 206 et 207, ce qu'accuse également la foliotation qui passe de 206 à 210. La foliotation en chiffres arabes est contemporaine du manuscrit, elle oublie le f. 157. Une foliotation moderne prend le relais à partir du f. 207r, anciennement f. 210. Le bifeuillet central et le bifeuillet extérieur de chaque cahier sont en parchemin, alors que le reste du cahier est en papier. Réclames à chaque cahier. Lors de la restauration, un fragment utilisé pour réparer le ais de bois du plat inférieur a été déplacé et relié à la fin du manuscrit (BM de Toulouse, Rapport de restauration, 1959-1960, p. 422). 
Fragment : Fragment archivistique du 16e siècle, à identifier.
Réglure :  Réglure à la mine de plomb. Texte à longues lignes ; 38-48 lignes. Décoration :  L'espace laissé libre pour les initiales marquant le début des sermons n'a jamais été complété. On remarque quelques nota bene en marge du texte, en forme de visage (f. 2r, 40r, 41v, 143r) ou de manicules (f. 120r). Dimensions  295 x 220 (215 x 155) mm. Reliure :  Reliure du 17e siècle, cousue sur quatre nerfs dissimulés sous un dos plat, restaurée le 21 avril 1959 (BM de Toulouse, Rapport de restauration, 1959-1960, p. 422). Ais de bois couverts de cuir rouge estampés à froid de filets simples (encadrement et diagonales). Deux attaches métalliques des fermoirs sont conservées sur le plat inférieur. Traces de la chaîne en tête du plat supérieur et en queue du plat inférieur. Autres caractéristiques matérielles :  Francelien[5050] et/ou Angleterre (voir Contenu)  Présentation du contenu : 

Sermonnaire anglais dominicain : 91 sermons (le sermon n° 25 est repris et complété au n° 89), dont 40 pour lesquels les auteurs ont été identifiés par Kaeppeli, 1959, p. 92-110. Il s'agit d'auteurs anglais dominicains, associés à Oxford, actifs de 1330 à 1390 : William Bulwick, William Jordan (vers 1350-1360), Henry (de Gloucester ? vers 1350), John Languebeyrky (?), John Langley (vers 1380), John Segnew (vers 1390) et Robert Holcotlien[Auteur] (mort en 1340). Plusieurs sermons sont écrits en l'honneur de Thomas d'Aquin. Selon Wenzel, un des sermons (Sermon 69, f. 203) fait allusion au roi Henry V (1387-1422), le début de son règne pourrait donc être utilisé comme terminus post quem. Wenzel date le manuscrit du tout début du 15e siècle (Wenzel, 2005, p. 134).

Identification des sermons à partir des articles de Kaeppeli (Kaeppeli, 1959, p. 91) et surtout Wenzel (Wenzel, 2005, « collection D », p. 444-453), à qui sont empruntés les incipit et les explicit. Nous utilisons la foliotation moderne à partir du f. 207 (anciennement f. 210). Une main contemporaine de la copie du manuscrit a indiqué « 58 folii » sur l'ancienne garde de début (désormais collée au contre plat supérieur) et « 60 » sur celle de fin, peut-être pour signaler l'emplacement de la table des matières au f. 58r et suivant, vestige d'un premier état du manuscrit qui fut rapidement complété.

- Table des sermons par ordre d'apparition dans le volume (f. 58r-60v)

- Table des sermons selon l'année liturgique et les matières traités (f. 61r-64r).

1) (f. 1r-3v) « Quecumque scripta sunt ad nostram doctrinam scripta sunt (Rm. 15, 4). Moyses volens de aliquo dubio certus esse intravit tabernaculum...-...in tempore autem illo saluabitur omnis populus qui inventus fuit scriptus in libro vite, Danielis 12. Ad quam vitam ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 61r : Pro eadem dominica II Adventus, de epistola. Mollat, 1953, p. 120, n° 32 ; Wenzel, 2005, p. 444, n° 1.

2) (f. 3v-5r) « Exibeatis corpora vestra hostiam viventem (Rm. 12, 1). Et in epistola dominicali. Reverendi et venerabiles domini, ut et scripture testimonio et experientiarum patrocinio...-...multiplicamur ut absque ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 61r : Pro tempore medio. Dominica infra octabas Epiphanie, de epistola. Mollat, 1953, p. 119, n° 11 ; Wenzel 2005, p. 444, n° 2.

3) (f. 5v-8r) « Non habebis deos alienos (Ex. 20, 3). Ut docet Augustinus libros 10 De civitate Dei, et eciam Tullius libro 2 De natura Deorum, Romani et alii...-...in dileccione Dei servate expectantes. m. d. ix. in. vi. etc., Johannis primo. Ad quam...». Usage liturgique précisé dans la table au f. 63v : Sermones peregrini. Scribitur originaliter. Exod. 20 et recitatur in parte in epistola que legitur in Quadragesima, scilicet feria IV post Dominicam III in Quadragesima. Mollat, 1953, p. 120, n° 27 ; Wenzel, 2005, p. 444, n° 3.

4) (f. 8r-9v) « Ihesu, fili David, miserere mei (Lc. 18,38). Reverendi domini, cecus iste de quo fit mentio isto die...-...consolatur nos in omni tribulacione nostra. Quam consolacionem etc. ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 61r : Dominica in Quinquagesima, de evvangelio. Mollat, 1953, p. 120, n° 21 ; Wenzel, 2005, p. 444, n° 4.

5) (f. 10r-12v) « Super celos gloria ejus (Ps. 112, 4). Karissimi, jam sciatis quod tronum deifice majestatis intemerata virgo con[s]cendit...-...et deliciis affluatis ad omnimoda gloria eius. Ad quam gloriam... ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 63r : De festo Assumptionis beate Marie virginis. Mollat, 1953, p. 121, n° 42 ; Wenzel, 2005, p. 444, n° 5.

6) (f. 12v-14v) « In plenitudine sanctorum detentio mea (Sir. 24, 16). Universaliter unumquodque in adepto termino detencione finali sistitur et tenetur...-...honorabunt sanctos et gloria est omnibus sanctis. Ad quam gloriam... ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 63v : De festo omnium sanctorum. Mollat, 1953, p. 119, n° 19 ; Wenzel, 2005, p. 445, n° 6.

7) (f. 14v-17r) « Mulier, sancta es (Idt. 8, 29). Reverendi patres mei, quia Job 5 capitulo consulitur quod quisquis in necessitatibus constitutus...-...pro nobis orando quia mulier sancta es ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 63r : Pro eodem [festo Assumptionis] et pro quolibet festo beate Marie virginis. Mollat, 1953, p. 120, n° 25 ; Wenzel, 2005, p. 445, n° 7.

8) (f. 17r-19v) « Fortitudo et decor indumentum ejus (Prv. 31, 25). Sciendum Ysidorus Ethimologiarum 20 capitulo dicit sic : Est quoddam sacerdotale vestimentum ebrayco...-...ut vitam eternam cum eo consequi mereamur. Quam vitam... ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 63r : De sancto Petro martyre. Mollat, 1953, p. 119, n° 13 ; Wenzel, 2005, p. 445, n° 8.

9) (f. 19v-21v) Guillelmus de Bulwick, « Si gloriari oportet (2Cor. 12, 1). et in epist. hodierna. Reverendi domini et patres mei, dum prefigitur modus enti opportet et affigitur actus menti...-...sic et ambuletis ut habundetis magis, I Ad Thessalonicenses 4. Quod vobis concedat omnis bonitatis permanens plenitudo, in qua oportet finaliter gloriari, Christus Iesus filius Marie. Amen ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 61r : Dominica in Sexagesima, de epistola, auteur ajouté en marge au f. 19v : fr. Guillelmus de Bolenkycr (?). Kaeppeli, 1959, p. 92 ; Wenzel, 2005, p. 445, n° 9.

10) (f. 21v-24r) Guillelmus de Bulwick, « Fructus lucis est in omni bonitate (Eph. 5, 9). et in epist. huius diei. Reverendi domini et patres, cum singula queque specie, modo et ordine ut suis regulis contenta sint...-...ad letandum in leticia gentis tue, Psalmo 105. Ad quam lucem... ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 61v : Dominica III in Quadragesima, de epistola, auteur ajouté en marge du f. 21v : fr. Willelmus de Bulky Oxonie ad clerum. Kaeppeli, 1959, p. 92 ; Wenzel, 2005, p. 445, n° 10.

11) (f. 24v-26r) Guillelmus de Bulwick, « Que sursum est Ierusalem, libera est (Gal. 4, 26). Et in epist. presentis dominice. Reverendi domini et patres, cum ipsum bonum, testantibus doctoribus et philosophis, triplici modo mentem alliciat...-...illa attingendo que sursum est Ierusalem et libera est. Quod... ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 61v : Dominica III in Quadragesima, de epistola, auteur ajouté en marge du f. 24v : frater Guillelmus de Bolenc (?). Kaeppeli, 1959, p. 92 ; Wenzel, 2005, p. 445, n° 11.

12) (f. 26r-28v) Guillelmus de Bulwick, « Est qui querat et iudicet (Io. 8, 50). Et evang. presentis dominice. Reverendi domini et patres, cui competat actus ierarchicus, in Deecclesiasticeierarchia capitulis 2 et 5 a beato Dionisio patenter edocetur...-...pertingere valeatis ubi videbimus sicuti est, I Iohannis 3. Quod... ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 61r : Dominica in Passione, de epistola, auteur ajouté en marge du f. 26r : fr. Guillelmus de Bolen (?). Kaeppeli, 1959, p. 92 ; Wenzel, 2005, p. 445, n° 12.

13) (f. 28v-31r) Guillelmus de Bulwick, « Caritas vestra magis habundet (Phil. 1, 9). Et in epist. presentis dominice. Reverendi Domini et patres, cum verbum propositum vim totam legis implicet...-...quod in vita presenti vobis mereatur caritas nostra ut cum Iesu nostro in statu beatifico magis habundet. Qui... ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 62v : Dominica 22 post Trinitatem, de epistola, auteur ajouté en marge du f. 28v : fratris Guillelmi de Baylewyk (?). Kaeppeli, 1959, p. 92 ; Wenzel, 2005, p. 445, n° 13.

14) (f. 31r-32v) « Respice in faciem Christi tui (Ps. 83, 10). In glossa 2 Machabeorum 3 dicitur quod facies lingua cordis...-...et tunc dicent boni illud Psalmi : Ostende faciem tuam et salvi erimus. Amens ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 62r : Pro die veneris sancta. Mollat, 1953, p. 121, n° 36 ; Wenzel, 2005, p. 445, n° 14.

15) (f. 32v-34v) « Factum est verbum Domini super Iohannem (Lc. 3, 2). In evangelio. Secundum morem Romanum factum Domini pensantes verbum supervenerantes quod adhuc est in conclave...-...et ita habebimus illius summe Trinitatis cognicionem. Quam...». Usage liturgique précisé dans la table au f. 63r : De nativitate Domini, de evvangelio. Mollat, 1953, p. 119, n° 12 ; Wenzel, 2005, p. 446, n° 15.

16) (f. 34v-35r) Guillelmus Jordanis Anglicus, « Gracia vobis et pax. Prelati maiores ecclesie, puta archiepiscopi et episcopi, in epistolis suis hoc modo salutant...-...quod testatur Apostolus, ubi supra cum dicit : Gracia Dei sum id quod sum ». Usage liturgique et auteurs précisés dans la table au f. 63v :Sermones peregrini. Pro accessu ad magnum dominum. Jordanis, auteur ajouté en marge au f. 34v. Kaeppeli, 1959, p. 96-97 ; Kaeppeli, t. II, 1975, p. 105, n° 1516 [qui renvoie par erreur au ms. 460] ; Wenzel, 2005, p. 446, n° 16. 

17) (f. 35r-38r) Guillelmus Jordanis Anglicus, « De fructu manuum suarum laudent eam (Prv. 31, 31). In officio matutinali huius festi Ecclesia sic decantat : Laudemus opus Dei in Maria genitrice sed virgine...-...et cum gloria sucepisti [sic] me, gloria videlicet eterna. Quam gloriam...». Usage liturgique et auteur précisés dans la table au f. 63r : Pro festo sancte Marie Magdalene. Jordanis, auteur ajouté en marge au f. 35r : Jordanis V. Kaeppeli, 1959, p. 96-97 ; Kaeppeli, t. II, 1975, p. 105, n° 1516 [qui renvoie par erreur au ms. 460] ; Wenzel, 2005, p. 446, n° 17.

18) (f. 38r-40v) Guillelmus Jordanis Anglicus, « Illi soli servies (Mt. 4,10, Lc. 4, 9). Scribuntur hec verba originative a Moyse legislatore Deuteronomio 6, ponuntur transsumptive a Christo...-et lucem habitat inaccessibilem. Cuius lucis participes...». Usage liturgique et auteur précisés dans la table au f. 61v : Dominica prima in Quadragesima, de evvangelio. Jordanis, auteur ajouté en marge au f. 38r : Jordanis V. Kaeppeli, 1959, p. 96-97 ; Kaeppeli, t. II, 1975, p. 105, n° 1516 [qui renvoie par erreur au ms. 460] ; Wenzel, 2005, p. 446, n° 18.

19) (f. 40v-43v) Guillelmus Jordanis Anglicus, « Invenit gratiam (Sir. 44, 27). In epistula statim lecta verumptamen non habentur hec verba Ecclesiastici 44 capitulo unde epistula est accepta, sed scribuntur Gen 6 et sepe alibi in scriptura...-...de quo Ad Romanos 6, Gracia est vita eterna. Ad quam... ». Usage liturgique et auteur précisés dans la table au f. 63r : De beato Nicholao. Jordanis, auteur ajouté en marge au f. 40v. Kaeppeli, 1959, p. 96-97 ; Kaeppeli, t. II, 1975, p. 105, n° 1516 [qui renvoie par erreur au ms. 460] ; Wenzel, 2005, p. 446, n° 19.

20) (f. 43v-46r) Guillelmus Jordanis Anglicus, « Vere tu es deus absconditus (Is. 95). Hec verba huic diei sacratissime dupplici ratione convenire videntur. Sollempnisat Ecclesia hodie de Christi resurrectione...-...notas facere divicias glorie sacramentis huius. Quam gloriam...». Usage liturgique et auteur précisés dans la table au f. 63r : De festo Pasche. Jordanis, auteur ajouté en marge au f. 43v. Kaeppeli, 1959, p. 96-97 ; Kaeppeli, t. II, 1975, p. 105, n° 1516 [qui renvoie par erreur au ms. 460] ; Wenzel, 2005, p. 446, n° 20. Wenzel note que ce sermon apparaît aussi dans le recueil d'Hereford, Cathedral Library, ms O.iii.5, f. 83r-85v, sermon n° 31 (Wenzel, 2005, p. 134 et p. 464, collection E, n° 31).

21) (f. 46r-48r) Guillelmus Jordanis Anglicus, « Sapiencia edificavit sibi domum (Prv. 9,1). Videmus quod rex vel alius magnus princeps...-...in domo tua, Domine, in secula seculorum laudabunt te. Quod...» . Usage liturgique et auteur précisés dans la table au f. 63r : Pro Nativitate beate Marie Virginis. Jordanis et dans la marge au f. 46r : Jordanis. Pro Nativitate beate Virginis vel Annunciatione. Kaeppeli, 1959, p. 96-97 ; Kaeppeli, t. II, 1975, p. 105, n° 1516 [qui renvoie par erreur au ms. 460] ; Wenzel, 2005, p. 446, n° 21.

22) (f. 48r-50v) Guillelmus Jordanis Anglicus, « Sedet in cathedra sapientissimus (2Rg. 23,8). Ex more antiquo necnon et moderno percipimus tria fore hominum genera qui pre ceteris dignius cathedrales sedes merentur...-...cathedral iam regalis quam reverenter (?) promeruit in gloria consummata. Ad quam...». Usage liturgique et auteur précisés dans la table f. 63r : Pro eodem festo [festo s. Thome de Aquino]. Jordanis, auteur ajouté dans la marge au f. 48r. Kaeppeli, 1959, p. 96-97 ; Kaeppeli, t. II, 1975, p. 105, n° 1516 [qui renvoie par erreur au ms. 460] ; Wenzel, 2005, p. 446, n° 22.

23) (f. 50v-52r) « Miserere (Ps. 50, 3). et quasi in locis scripture sacre innumeris. Augustinus 18 De civitate Dei capitulo 8 tangit quomodo juxta fabula figmenta Archas...-...quia tu mulier sancta es, cuius sanctitatis participes efficere nos dignetur...". Usage liturgique précisé dans la table f. 61v : Dominica II in Quadragesima, de evvangelio. Mollat, 1953, p. 120, n° 23 ; Wenzel, 2005, p. 446, n° 23.

24) (f. 52r-55r) « Dabo tibi coronam vite (Apc. 2, 10). Dicit Ysidorus libro 18 Ethimologiarum capitulo 2 quod duces Romanorum qui contra hostes viriliter pugnaverunt...-...immarcessibilem eterne glorie coronam et coronam vite eterne. Quam percipere... ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 63r : De Sancto Johanne evangelista. Mollat, 1953, p. 118, n° 4 ; Wenzel, 2005, p. 447, n° 24.

25) (f. 55r-v) « Si vis ad vitam ingredi serva mandata (Mt. 19, 17). Quicumque debet aliquam civitatem multum remotam intrare...-...primo sic quod nullus debet periurare, idest scienter falsum dicere » . Usage liturgique du sermon précisé dans la table au f. 63v : Sermones peregrini. Originaliter verumptamen non recitatur, formaliter in aliquo evvangelio, ut credo incomplete, completissime habetur infra f. 254. Une version plus complète du même sermon se trouve plus loin : sermon n° 89. Mollat, 1953, p. 121, n° 37 ; Wenzel, 2005, p. 447, n° 25.

26) (f. 56r-57v)Henricus (Henry de Gloucester ?), « Expectamus Dominum qui reformabbit (Phil. 3, 20-21). et in epist. dominice iam presentis. Patet ex fidelissima policitatione que neminem defraudabit...-...fient plenius per consumantem gloriam. Quam... ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 62v : Dominica 23 [post Trinitatem], de epistola, auteur ajouté en marge au f. 56r : Henricus. Kaeppeli, 1959, p. 92-93 ; Wenzel, 2005, p. 447, n° 26.

-Table des sermons par ordre d'apparition dans le volume (f. 58r-60v).

- Table des sermons selon l'année liturgique et les matières traités (f. 61r-64r).

27) (f. 65r-67v) Johannes Languebeyrky (?), « Caritas vestra magis ac magis habundet (Phil. 1, 9). Sacra scriptura in laudem caritatis sepius se diffundens ipsam inter cetera quattuor comparat misticeque describit...-...servare unitatem spiritus in vinculo pacis. Quam unitatem... ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 62v : Dominica eadem [22 post Trinitatem], auteur ajouté en marge au f. 65r : Frater Johannes Languebeyrky (?) magister. Kaeppeli, 1959, p. 93 ; Wenzel, 2005, p. 447, n° 27.

28) (f. 67v-70v) Iohannes Langley Anglicus, « Pax Christi exultet in cordibus vestris (Col. 3, 15). et in epistola hodierna. Create nature inclinatione apertius ostendente et sacre scripture assercione perfeccius approbante...-...que exsuperat omnem sensum custodiat corda vestra et intelligencias vestras in Christo Iesu Domino nostro. Amen ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 61r : Dominica IV post octabas Epiphanie, de epistola, auteur ajouté en marge au f. 67v : Iohannes Angloys. Kaeppeli, 1959, p. 93-94 ; Kaeppeli, t. I, 1970, p. 468, n° 2422 ; Wenzel, 2005, p. 447, n° 28.

29) (f. 70v-73r) Iohannes Langley Anglicus, « Gaudium vestrum sit plenum (Io., 16, 24). et in evang. dominicali. Seneca epistula sexta ad Lucilium querit que est causa quare non potest nos replere ulla felicitas temporalis...-...locutus sum vobis ut gaudium vestrum plenum sit. Quod...Stant hart, laz dich melken. ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 62r : Dominica IV post octabas Pasche, de evvangelio, auteur ajouté en marge au f. 70v : Johannes Langolis. Kaeppeli, 1959, p. 93-94 ; Kaeppeli, t. I, 1970, p. 468, n° 2422 ; Wenzel, 2005, p. 447, n° 29.

30) (f. 73v-76v) Iohannes Langley Anglicus, « Venit per aquam et sanguinem (1Io.5, 6). et in epist. dominicali. Sicut scribitur in Collacionibus patrum, collacione prima, agricola nunc torridos solis radios, nunc pruinas et glacies...-...mansionem apud eum faciemus. Cuius perpetuam mansionem... ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 62r : Dominica I post octabas Pasche, de epistola, auteur ajouté en marge au f. 73 : Johannes Langeley. Kaeppeli, 1959, p. 93-94 ; Kaeppeli, t. I, 1970, p. 468, n° 2422 ; Wenzel, 2005, p. 447, n° 30.

31) (f. 76v-79v) Iohannes Langley Anglicus, « Induite vos armaturam de, (Eph. 6, 11). Karissimi, sicut ex Genesis testimonio comprobatur, parens primus honore dominii excellentis prelatus...-...percipere valeamus coronam glorie per triumphum. Quod... ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 62v : Dominica 21 post Trinitatem, de epistola, auteur ajouté en marge au f. 76v : Johannes Langeloy. Kaeppeli, 1959, p. 93-94 ; Kaeppeli, t. I, 1970, p. 468, n° 2422 ; Wenzel, 2005, p. 447, n° 31.

32) (f. 79v-82v) Iohannes Langley Anglicus, « Scitote quia prope est regnum Dei (Lc. 21, 31) et in evang. hodierno. Karissimi, sicut apostolica predicacio nos informat, unusquisque propriam mercedem accipiet...-...paratum vobis regnum ab origine mundi. Quod... ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 61r : Per eadem dominica II Adventus, auteur ajouté en marge au f. 79v : Johannes Langel. Kaeppeli, 1959, p. 93-94 ; Kaeppeli, t. I, 1970, p. 468, n° 2422 ; Wenzel, 2005, p. 447, n° 32.

33) (f. 82v-86r) Iohannes Langley Anglicus, « Sede a dextris meis (Mt. 22, 44). et in evang. dominicali. Reverendi mei, quamquam hec verba thematis sint verba Dei Patris ad Filium...-...quem confirmasti tibi in vinculo caritatis. Cuius dextre nos participes etc. ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 62v : Dominica 18 post Trinitatem, de evvangelio, auteur ajouté en marge au f. 82v : Johannes Langel. Kaeppeli, 1959, p. 93-94 ; Kaeppeli, t. I, 1970, p. 468, n° 2422 ; Wenzel, 2005, p. 447, n° 33.

34) (f. 86r-89r) Iohannes Langley Anglicus, « Cecus clamabat, Miserere (Lc. 18, 39). Reverendi mei, in hoc ceco lucis solacio destituto, sed vocis auxilio exaudito...-...qui coronat te misericordia et miseracionibus. Cuius miseracionibus coronari in celestibus nos... ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 61r : Dominica in Quinquagesima, de evvangelio, auteur ajouté en marge au f. 86r : Johannes Langeley. Kaeppeli, 1959, p. 93-94 ; Kaeppeli, t. I, 1970, p. 468, n° 2422 ; Wenzel, 2005, p. 448, n° 34.

35) (f. 89r-93r) « Nunc dies salutis (2Cor. 6,2). et in epistola hodierna. Humane conditionis infirmitas perdelata spe consolacionis impliciter est privata...-...salus et virtus et regnum Dei nostri. Ad quod regnum... ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 61v : Dominica prima in Quadragesima, de epistola. Mollat, 1953, p. 120, n° 29 ; Wenzel, 2005, p. 448, n° 35.

36) (f. 93r-95v) « Veni, impone manum (Mt. 9, 18). et in evvangelio dominicali. Sacra scriptura sinceriter intellecta nobis proponit ternario numero manum Dei...-...Oremus ergos ad honorem trium manuum predictarum cum Psalmista : Opera manuum nostrarum dirige. Quod... ». Usage liturgique cité dans la table au f. 62v : Dominica 24 post Trinitatem, de evvangelio. Mollat, 1953, p. 121, n° 46 ; Wenzel, 2005, p. 448, n° 36.

37) (f. 95v-98v) « Sic est voluntas Dei (1Pt. 2, 15). et in epistola dominicali. Beatus Augustinus voluntatem divinam regulam infaillibilem manifestans...-...ipse intrabit in regnum celorum. Quod... ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 62r : Dominica II post octabas Pasche, de epistola. Mollat, 1953, p. 121, n° 38 ; Wenzel, 2005, p. 448, n° 37.

38) (f. 98v-103r) Guillelmus Iordanis Anglicus, « Ascendebat e terra (Gn. 2,6). Homo in profunda valle constitutus, si debeat montem excelsum ascendere...-...ut sic tandem ad eum ascendamus, quia tunc dicet nobis istud Luce 14, Amice, ascende superius. Tunc erit tibi gloria. Ad quam... ». Usage liturgique et auteur précisés dans la table au f. 63r : Pro festo Assencionis. Jordanis, auteur ajouté en marge au f. 98v : Jordanis. Kaeppeli, 1959, p. 96-97 ; Kaeppeli, t. II, 1975, p. 105, n° 1516 [qui renvoie par erreur au ms. 460] ; Wenzel, 2005, p. 448, n° 38.

39) (f. 103r-106v) Guillelmus Iordanis Anglicus, « Recordare (Lc. 16, 25). Remigius in commento super Marcianum de nupciis ita dicit : Omnia que vel auditu vel visu percipimus...-...et misertus est hereditatis sue. Cuius misericordie nos participes... ». Usage liturgique et auteur précisé dans la table au f. 62r : Dominica prima post Trinitatem, de evvangelio. Jordanis, auteur ajouté dans la marge au f. 103r : Jordanis. Kaeppeli, 1959, p. 96-97 ; Kaeppeli, t. II, 1975, p. 105, n° 1516 [qui renvoie par erreur au ms. 460] ; Wenzel, 2005, p. 448, n° 39.

40) (f. 106v-110v) Guillelmus Iordanis Anglicus, « In domo tua oportet me manere (Lc. 19,5). Homo qui perdiderit domum suam per maliciam inimici sui...-...in domo tua, Domine, in secula seculorum laudabunt te. Ad quem... ». Usage liturgique et auteur précisés dan la table au f. 63r : Pro eodem festo [festo Pasche]. Jordanis et dans la marge au f. 106v. Kaeppeli, 1959, p. 96-97 ; Kaeppeli, t. II, 1975, p. 105, n° 1516 [qui renvoie par erreur au ms. 460] ; Wenzel, 2005, p. 448, n° 40.

41) (f. 110v-115r) Guillelmus Iordanis Anglicus, « Dies mali sunt (Eph. 5, 17). Testante poeta libro De fastis, liquet Romanos illis diebus quibus eis subditus erat orbis...-...dies bonos indubitanter videbit. Sic igitur a malo divertere et bonum perficere... ». Usage liturgique et auteurs précisés dans la table au f. 62v : Dominica 20 post Trinitatem, de epistola. Jordanis et dans la marge au f. 110v. Kaeppeli, 1959, p. 96-97 ; Kaeppeli, t. II, 1975, p. 105, n° 1516 [qui renvoie par erreur au ms. 460] ; Wenzel, 2005, p. 448, n° 41.

42) (f. 115r-120v) Guillelmus Iordanis Anglicus, « In digito Dei eicio demonia (Lc. 11, 20). Verum est quod Dominus Ihesus Christus, cuius hec sunt verba, videtur ea condicionaliter expressisse...-...minor digitus meus grossior est dorso patris mei, scribitur 3 Regum 10. ». Usage liturgique et auteur précisés dans la table au f. 61v : Dominica III in Quadragesima, de evvangelio. Jordanis. Kaeppeli, 1959, p. 96-97 ; Kaeppeli, t. II, 1975, p. 105, n° 1516 [qui renvoie par erreur au ms. 460] ; Wenzel, 2005, p. 448, n° 42.

43) (f. 120v-124v) Guillelmus Iordanis Anglicus, « Induimini (Rm. 13,14). Inconveniens magnum esset, nudum de modo induendi, pauperem de via ditandi, fatuum de arte sciendi alios informare...-hoc induere immortalitatem, glorie scilicet sempiterne. Ad quam... ». Usage liturgique et auteurs précisés au f. 120v : Dominica I adventus. Jordanis. Kaeppeli, 1959, p. 96-97 ; Kaeppeli, t. II, 1975, p. 105, n° 1516 [qui renvoie par erreur au ms. 460] ; Wenzel, 2005, p. 448-449, n° 43.

44) (f. 124v-128r) Guillelmus Iordanis Anglicus, « Iohannes est nomen eius (Lc. 1, 63). Sicut dicti auctor De interpretationibus nominum, hoc nomen Iohannes tres habet interpretationes...-...gloriam magnam et nomem eternum. Quam gloriam... ». Usage liturgique et auteur précisés dans la table au f. 63r : De beato Johanne baptista. Jordanis et en marge du f. 124v. Kaeppeli, 1959, p. 96-97 ; Kaeppeli, t. II, 1975, p. 105, n° 1516 [qui renvoie par erreur au ms. 460] ; Wenzel, 2005, p. 449, n° 44.

45) (f. 128v-132r) Guillelmus Iordanis Anglicus, « Domine, hic autem quid ? (Io. 12, 21-22) et in evvang. statim lecto. Reverendissimi patres et domini, causa quare vestre reverentie proposui verba thematis preaccepti...-...et misericordiam a Deo salutari suo. Quam nobis meritis sancti Iohannis... » . Usage liturgique et auteur précisés dans la table au f. 63r : De eodem festo [de sancto Johanne evangelista]. Jordanis. Kaeppeli, 1959, p. 96-97 ; Kaeppeli, t. II, 1975, p. 105, n° 1516 [qui renvoie par erreur au ms. 460] ; Wenzel, 2005, p. 449, n° 45.

46) (f. 132r-136r) Guillelmus Iordanis Anglicus ?, « Vado ad patrem (Io. 16, 16). Crisostomus omelia 14 Operis inperfecti super illo Matthei 6, Pater noster qui es in celis : Patrem, inquit, se maius quam dominum volui dici...-...in qua est gloria sempiterna. Ad quam... ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 62r : Pro eadem dominica [Dominica IV post octabas Pasche], de evvangelio. Le sermon est attribué à Jordanis par Kaeppeli car il présente « les mêmes traits caractéristiques et se trouve au milieu de pièces inscrites à ce nom ». Kaeppeli, 1959, p. 96-97 ; Kaeppeli, t. II, 1975, p. 105, n° 1516 [qui renvoie par erreur au ms. 460] ; Wenzel, 2005, p. 449, n° 46.

47) (f. 136r-139r) Guillelmus Iordanis Anglicus, « Adhuc locus est (Luc. 14, 22). Secundum doctrinam Philosophi IV Phisicorum, unumquodque naturaliter fertur et tendit ad suum locum...-...et in muris meis locum. Ad quem... ». Usage liturgique et auteur précisés dans la table au f. 62r : Dominica II post Trinitatem. Jordanis, auteur ajouté dans la marge au f. 136r. Kaeppeli, 1959, p. 96-97 ; Kaeppeli, t. II, 1975, p. 105, n° 1516 [qui renvoie par erreur au ms. 460] ; Wenzel, 2005, p. 449, n° 47.

48) (f. 139r-143r) Guillelmus Iordanis Anglicus, « Quasi morientes et ecce vivimus (2Cor. 6,9). Gloriosissimam matrem Dei, quam ob sui prerogativas multiplices...-...ut cognoscant te solum verum Deum. Ad quam... ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 61v : Dominica prima in Quadragesima, de epistola, auteur ajouté en marge au f. 139r. Kaeppeli, 1959, p. 96-97 ; Kaeppeli, t. II, 1975, p. 105, n° 1516 [qui renvoie par erreur au ms. 460] ; Wenzel, 2005, p. 449, n° 48.

49) (f. 145r-148r) « Quasi morientes et ecce vivimus (2Cor. 6,9). Sequitur : Verba que ego loquor spiritus et vita sunt. Si custodita sint, offferunt vitam velud cibus medicinalis...-...si mortui sumus et convivemus, vita scilicet eterna. Quam etc. ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 61v : Dominica prima in Quadragesima, de epistola. Mollat, 1953, p. 120, n° 31 ; Wenzel, 2005, p. 449, n° 49.

50) (f. 148r-149v) « Gloria mea nichil est (Io. 8, 54). Karissimi, facere aliquid ex nichilo potentiam exigit infinitam...-...capiat gaudium suum, quomodo erit capax tot et tantorum gaudiorum. Ad que gaudia... ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 62r : Pro eadem dominica [in Passione], de epistola. Mollat, 1953, p. 119, n° 14 ; Wenzel, 2005, p. 449, n° 50.

51) (f. 149v-151r) « Non erit heres filius ancille (Gal. 4, 30). Quia, ut scribitur, Ioannis I, Deus dedit potestatem filios Dei et heredes regni sui fieri...-...delectabor in Domino in presenti per graciam, in futuro per gloriam. Quam vobis etc. ». Usage liturgique précisé dans la table au f ; 62r : Dominica IV in Quadragesima, de epistola. Mollat, 1953, p. 120, n° 26 ; Wenzel, 2005, p. 449, n° 51.

52) (f. 151r-155r) « Hec est voluntas Dei (1Th. 4,3) et in epistola currentis dominice. Sicut tam catholicorum quam philosophorum evidentibus patet testimoniis...-...voluntatem Dei facientes reportetis promissionem. Quem...». Usage liturgique précisé dans la table au f. 61v : Dominica II in Quadragesima, de epistola. Mollat, 1953, p. 119, n° 16 ; Wenzel, 2005, p. 449, n° 52.

53) (f. 155r-156v) Guillelmus Iordanis Anglicus, « Ave gracia plena (Lc. 1,28). et in evangelio festivitatis hodierne. Vasis plenitudinem liquoris quem continet infallibiliter tria probant...-...et gloria Domini plenum est opus eius. Ad quam nos etc. ». Usage liturgique et auteur précisés dans la table au f. 63r : De Annunciatione beate marie virginis. Jordanis. Kaeppeli, 1959, p. 96-97 ; Kaeppeli, t. II, 1975, p. 105, n° 1516 [qui renvoie par erreur au ms. 460] ; Wenzel, 2005, p. 449, n° 53.

54) (f. 156v-161r, pas de f. 157). Guillelmus Iordanis Anglicus, « Exaltavi te de medio populi, (3Rg. 14,7). Sacra scriptura luculencius exprimente ac rerum natura evidencius exigente...-...ad faciem videbitis Deum nostrum qui est gloria sempiterna. Ad quam... ». Usages liturgiques et auteur précisés dans la table au f. 64r : Pro synodo. Jordanis et dans la marge au f. 156v. Kaeppeli, 1959, p. 96-97 ; Kaeppeli, t. II, 1975, p. 105, n° 1516 [qui renvoie par erreur au ms. 460] ; Wenzel, 2005, p. 449-450, n° 54.

55) (f. 161v-164v) Guillelmus Iordanis Anglicus, « Exaltavit eum apud proximos suos (Sir. 15, 4) et in epistola hodierna. Propheta David, Psalmo 98, precepit nobis dicens bina vice : Exaltate Dominum Deum vestrum...-...unusquisque cum proximo suo ita salute eterna. Quam... ». Usage liturgique et auteur précisés dans la table au f. 63r : De eodem festo [De sancto Johanne evangelista]. Jordanis) et dans la marge au f. 161v. Kaeppeli, 1959, p. 96-97 ; Kaeppeli, t. II, 1975, p. 105, n° 1516 [qui renvoie par erreur au ms. 460] ; Wenzel, 2005, p. 450, n° 55.

56) (f. 164v-169v) Guillelmus Iordanis Anglicus, « Videte vocationem vestram, fratres (1Cor. 1, 26). In librorum continencia sepius reperitur et factorum evidencia cercius experitur quod res clara...-...ad bravium superne vocacionis Dei in Christo Iesu. Quod bravium eterne beatitudinis comprehendere... ». Usage liturgique et auteur précisés dans la table au f. 64r : Pro synodo. Jordanis et dans la marge au f. 164v. Kaeppeli, 1959, p. 96-97 ; Kaeppeli, t. II, 1975, p. 105, n° 1516 [qui renvoie par erreur au ms. 460] ; Wenzel, 2005, p. 450, n° 56.

57 ) (f. 169v-173r) Iohannes Segnew Anglicus, « Deus repleat vos omni gaudio (Rm. 15, 13) Reverendi domini, prout scitis, in omni peticione debite ordinata tria sunt principaliter requisita...-...in vobis omnem saciet appetitum et sic repleat vos omni gaudio. Ad quod... ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 61r : Sermo Dominica IIAdventus, de epistola. Auteur ajouté dans la marge au f. 169v : Frater Iohannes Segno. Kaeppeli, 1959, p. 94 ; Kaeppeli, t. III, 1980, p. 12, n° 2655 ; Wenzel, 2005, p. 450, n° 57.

58) (f. 173r-176v) Guillelmus de Bulwick, « Redde quod debes (Mt. 18, 28) et in evangelio presentis dominice. Reverendi domini et patres, teste Dyonisio 3 Decelestiierarchia, infimi per medios ad primum reduncuntur...-...mercedem laborum premium beatorum. Quod... ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 62v : Per eadem dominica [22 post Trinitatem], de evvangelio. Auteur ajouté dans la marge au f. 173r : Fr. Guillelmus Bolew (?). Kaeppeli, 1959, p. 92 ; Wenzel, 2005, p. 450, n° 58.

59) (f. 176v-179r) Robertus Holcote, « Venite, audite et narrabo (Ps. 65, 16). Quamvis omnis scientia secundum Aristotelem I De anima de numero bonorum et honorabilium sit censenda, sacra tamen theologia divinitus inspirata...-...et ideo istius narracionis fiat hic finis. Amen. ». Usage liturgique et auteur précisés dans la table au f. 63v : Pro laude sacre scripture : pro eodem negocio. Holkot. Auteur ajouté dans la marge au f. 176v : Holcote. Kaeppeli, 1959, p. 95 ; Kaeppeli, t. III, 1980, p. 314, n° 3494 ; Wenzel, 2005, p. 450, n° 59.

60) (f. 179r-181v) « Nova lux oriri visa est (Est. 8, 16). Cum mentis humane curiositas inhexausta rerum novitate naturaliter delectetur...-...cum ipsa est anima exaltata in montem sanctum tuum et in tabernacula tua. Ad que... ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 63v : Pro eodem festo Nativitatis beate Marie. Mollat, 1953, p. 120, n° 28 ; Wenzel, 2005, p. 450, n° 60.

61) (f. 181v-184r) « Clamavit miserere mei (Mt. 15, 22) et in evangelio presentis dominice. Reverendi domini et magistri, considerate in tripplicem fore statum generis humani...-...exspectantes misericordiam Dei in vitam eternam. Ad quam... ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 61v : Dominica II in Quadragesima, de evvangelio. Mollat, 1953, p. 118, n° 2 ; Wenzel, 2005, p. 450, n° 61.

62) (f. 184r-186v) « In digito Dei eicio demonia (Lc. 11, 20). Divine operationis effectus secundum Rabanum digitus Dei...-...in digito ei eiecta sunt demonia. Cuius benediccionis nos omnes participes... ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 62r : Dominica III in Quadragesima, de evvangelio. Mollat, 1953, p. 119, n° 18 ; Wenzel, 2005, p. 450, n° 62.

63) (f. 186v-189r) « Docebat eos de regno Dei (Lc. 4, 15 ? Lc. 9, 11 ?). Quia secundum Senecam De liberalibus artibus liberalibus studiis filios emittimus, non quia virtutem dare possunt...-...et persistentem entitatem quod non corrumpetur. Ad quod regnum... ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 61v : Feria III post illam dominicam I in Quadragesima, de evvangelio et 63r : Pro eodem festo [festo s. Thome de Aquino]. Mollat, 1953, p. 119, n° 7 ; Wenzel, 2005, p. 450, n° 63.

64) (f. 189r-192r) « Spes vite et virtutis (Sir. 24, 25). Secundum varias auctorum sententias tria reperio summo opere necessaria predicanti...-...ecce coronacio eternalis, videbitur Deus. Ad quam... ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 63v : Pro festo conceptionis beate Marie virginis. Mollat, 1953, p. 121, n° 41 ; Wenzel, 2005, p. 451, n° 64.

65) (f. 192r-193v) « Electa ut sol. (Ct. 6, 9). Peritissimus astrologus Alfraganus intuens disposicioves omnium planetarum...-...in amenum verteretur paradisum. Ad istud gaudium... ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 63v : Pro eodem festo [Conceptionis beate Marie virginis]. Mollat, 1953, p. 119, n° 10 ; Wenzel, 2005, p. 451, n° 65f.

66) (f. 194r-195v) Robertus Holcote, « Attendite, popule meus, legem meam (Ps. 77, 1). Reverendi domini, scriptum est thema istud de Psalmo 77, et hoc pro tanto est quia numerus iste mirabiliter misticus et moralis...-...non populus meus vos et ego non certe Deus vester etc. ». Usage liturgique et auteur précisés dans la table au f. 64r : Pro synodo. Holkot et dans la marge au f. 194r : Pro synodo. Robert Holcote. Kaeppeli, 1959, p. 95 ; Kaeppeli, t. III, 1980, p. 319, n° 3502 ; Wenzel, 2005, p. 451, n° 66.

67) (f. 195v-198r) « Videte, vigilate et orate (Mc. 13, 33). Videte mundi malitiam, vigilate contra dyaboli nequitiam...-...et in ternum regnabis cum Christo. Quod... ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 64r et dans la marge au f. 195v : Pro synodo. Mollat, 1953, p. 121, n° 48 ; Wenzel, 2005, p. 451, n° 67.

68) (f. 198r-199v) « Gratiam Dei recipiatis (2Cor. 6, 1). Sicut ex communi hominum consuetudine satis patet, in quaque curia...-...gracia Dei et vita eterna. Ad quam... ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 61v : Dominica prima in Quadragesima, de epistola. Mollat, 1953, p. 119, n° 15 ; Wenzel, 2005, p. 451, n° 68.

69) (f. 199v-203r) « Videte, vigilate et orate (Mc. 13, 33). Magna confusio est cuicumque persone statum assumere cuius officium nesciat excequi...-...ut salvemini in presenti per graciam et in futuro per gloriam sempiternam. Ad quam... ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 64r : Pro synodo. Mollat, 1953, p. 121, n° 49 ; Wenzel, 2005, p. 451, n° 69.

70) (f. 203v-206v) Iohannes Segnew Anglicus, « Elegit sacerdotes sine macula (1Mcc. 4, 42) Christus Iesus immunis ab omni culpa qui falli non potest...-...iustos facit, Numeri 16 capitulo, sicut dictum. ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 64r : Pro synodo, auteur ajouté dans la marge au f. 203v : Frater Johannes Sechne (?). Kaeppeli, 1959, p. 94 ; Kaeppeli, t. III, 1980, p. 12, n° 2656 ; Wenzel, 2005, p. 451, n° 70.

71) (f. 207r-208v) « Discipuli ejus tulerunt corpus (Mt. 14, 12). Considero evidenter ex testimoniis scripturarum quod antiqui fideles...-...ante translacionem testimonium habuit placuisse Deo. Cui nos placere concedat...». Usage liturgique précisé dans la table au f. 63r : De translatione sancti Thome de Aquino. Mollat, 1953, p. 118-119, n° 6 ; Wenzel, 2005, p. 451, n° 71.

72) (f. 208v-211v) « Tunc videbunt filium hominis venientem in nube cum potestat magna et maiestate (Lc. 21, 27). Intellexi tam in jure canonico quam civili reum posse quadrupliciter in sua causa iudicium declinare...-...nota tunc de iudicio bonorum venite etc. Ad quam gloriam... ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 61r : Dominica II Adventus, de evvangelio. Mollat, 1953, p. 121, n° 43 ; Wenzel, 2005, p. 451, n° 72.

73) (f. 211v-213v) « Petite et dabitur vobis (Mt. 7, 7 ; Lc. 11, 9). Servientes utiliter et subiecti, assistentes utiliter et electi...-...et erit merces vestra multa. Quam mercedem etc. ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 63v : Pro festo Rogationum. Mollat, 1953, p. 120, n° 30 ; Wenzel, 2005, p. 451, n° 73.

74) (f. 213v-216r) « Venit in me spiritus sapientie (Sap. 7, 7) et in epistola hodierna. Karissimi tria sunt que alliciunt spiritum sapientie...-...concupiscencia sapiencie deducit ad regnum perpetuum. Quod... ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 63r : Pro festo s. Thome de Aquino. Mollat, 1953, p. 121, n° 47 ; Wenzel, 2005, p. 451, n° 74.

75) (f. 216r-219r) « Datus est michi sensus (Sap. 7 ,7) et in epistola per lecta hodie per ecclesiam pro hoc sancto. Ex modernorum experientia vivaciter percipitur...-...ut in omnem plenitudinem impleatur in omnes generaciones seculo seculorum. Ad cuius plenitudinem etc. ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 63r : Pro eodem festo [festo s. Thome de Aquino]. Mollat, 1953, p. 118, n° 5 ; Wenzel, 2005, p. 452, n° 75.

76) (f. 219r-221v) « Reppletus est spiritu sapientie (Dt. 34, 9). Reverendi patres et domini, secundum sententiam huius sancti doctoris De Christo questione 7 articulo 10 aliquis dono spirituali repletus dicitur...-...et dedit illi scienciam sanctorum. Quod regnum... ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 63r : De eodem festo [de festo s. Thome de Aquino]. Mollat, 1953, p. 120, n° 35 ; Wenzel, 2005, p. 452, n° 76.

77) (f. 221v-223v) « Quid dicit Scriptura ? (Gal. 4, 30) Reverendi patres et domini, ratione triplici solent homines querere questiones...-...ut credatis et ut credentes vitam habeatis. Quam... ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 63v : Pro laude sacre scripture / et recitatur dominica IV in Quadragesima. Mollat, 1953, p. 120, n° 33 ; Wenzel, 2005, p. 452, n° 77.

78) (f. 223v-224v) « Simul in unum dives et pauper (Ps. 48,3). Beatus Augustinus De verbis Domini sermone 35 dicit quod si essent vere divitie...-...omnia in te simul uno habentes. Ad quem... ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 63r : Deeodem festo [De nativitate Domini]. Mollat, 1953, p. 121, n° 40 ; Wenzel, 2005, p. 452, n° 78.

79) (f. 225r-227v) « Sic state in Domino (Phil. 4, 1). et in epistola presentis dominice. Reverendi magistri, patres et domini, quanquam secundum Tullium in libro suo De facto virtutis sencibilis...-...ut humiliter subiecti cum spe firma quiescendi in Domino, in quo eternaliter nos quiescere concedat etc. ». Usage liturgique précisé dans la table aux f. 62v : Dominica 23 post Trinitatem, de epistola et 64v : Pro sinodo. Mollat, 1953, p. 121, n° 39 ; Wenzel, 2005, p. 452, n° 79.

80) (f. 227v-229r) « Miserere mei, Domine (Mt. 15, 22). Perscrutanti in singulas petitiones positas in scriptura...-...in misericordia et veritate redimetur inquietas. Cuius expiacionem... ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 61v : Dominica II in Quadragesima, de evvangelio. Mollat, 1953, p. 120, n° 24 ; Wenzel, 2005, p. 452, n° 80.

81) (f. 229r-231r) « Homo sum (Mt. 8, 9). Tradunt doctores varii, ymmo expertes, innotescit homini...-...flecto genua mea ad Patrem Domini mei Iesu Christi, ut det vobis secundum divicias glorie sue... ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 61v : Pro feria V Quadragesima. Mollat, 1953, p. 119, n° 17 ; Wenzel, 2005, p. 452, n° 81.

82) (f. 231r-233r) « Cuius est imago hec ? (Mt. 22, 20). Consuetudo humana planius protestatur et ex divina scriptura planius confirmatur...-...sic Dei ymaginem poterit revocare sive in se renovare. Quod... ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 62v : Pro eadem dominica [Dominica 23post Trinitatem], de evvangelio. Mollat, 1953, p. 118, n° 3 ; Wenzel, 2005, p. 452, n° 82.

83) (f. 233r-234v) « Domine salva nos (Mt. 8, 25). Reverendi domini, si verba thematis contemplemur et eorum sentencias ut expedit perscrutemur...-...de corde puro et consciencia munda, terminos in themate positos d. Domine salva nos. Cuius salutis hered' etc. ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 62r : Dominica III post octabas Epiphanie, de evvangelio. Mollat, 1953, p. 119, n° 8 ; Wenzel, 2005, p. 452, n° 83.

84) (f. 235r-236v) « Justicie vivamus (1Pt. 2, 24). Triplex malum considero cujus contrarium desidero...-...iustus Dominus et iusticias dilexit. Cuius dileccionis participes... ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 62r : Dominica prima post octabas Pasche, de epistola. Mollat, 1953, p. 120, n° 22 ; Wenzel, 2005, p. 452, n° 84.

85) (f. 237r-240v) « Inextinguibile est lumen illius (Sap. 7, 10). Sicut experimentaliter satis liquet quod sine lumine et sine luce nil apprehenditur...-...in lumine tuo videbimus luemn, scilicet glorie. Quod... ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 63r : Pro eodem festo [festo s. Thome de Aquino]. Mollat, 1953, p. 119, n° 20 ; Wenzel, 2005, p. 452, n° 85.

86) (f. 241r-242v) « Ubi est Deus ? (Ioel. 2, 17). Humana experientia crebrius attestatur et divina sapientia planius protestatur...-...ubi fures non effodiunt nec furantur, Mathei 6. Ad hanc mansionem... ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 61v : Feria IV in capite jejunii Quadragesime, de epistola. Mollat, 1953, p. 121, n° 44 ; Wenzel, 2005, p. 452, n° 86.

87) (f. 243r-245v) « Eicio demonia (Lc. 11,19). Triplici de causa aliquis aliqua eicit...-...intra in gaudium Domini tui. Hec Augustinus. Quod gaudium... ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 61v : Dominica III in Quadragesima, de evvangelio. Mollat, 1953, p. 119, n° 9 ; Wenzel, 2005, p. 453, n° 87.

88) (f. 245v-251r) « Clama (Gal. 4, 27). Tribus dici solet comuniter moneri homines ad clamandum...-...glorificabo eum, gloria scilicet sempiterna deifice visionis. Quam... ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 62r : Dominica IV in Quadragesima, de epistola. Nom du copiste en bas du f. 251r : Manu fratris egidii de Manso. Mollat, 1953, p. 118, n° 1 ; Wenzel, 2005, p. 453, n° 88.

89) (f. 251v-256r) « Si vis ad vitam ingredi serva mandata (Mt. 19, 17). Quicumque debet aliquam civitatem multum remotam intrare...-...Johannis 12 : Mandatum eius vita eterna est. Ad quam... ». Usage liturgique du sermon précisé dans la table au f. 63v : Sermones peregrini. Originaliter verumptamen non recitatur, formaliter in aliquo evvangelio, ut credo incomplete, completissime habetur infra f. 254. Une version incomplète du même texte se dans le sermon n° 25. Mollat, 1953, p. 121, n° 37 ; Wenzel, 2005, p. 453, n° 89. Selon Wenzel, possible rapprochement avec Harley 2385 d'après Morton W. Bloomfield et al., Incipits of Latin Works on the Virtues and Vices, 1100-1500 A.D., Cambridge, 1979, n° 5654.

90) (f. 257r-258r) « Viam dei in veritate doces (Mt. 22, 16). Reverendi patres et domini, quamquam sint multiplices vie domini...-...Proverbiorum 13 : Doctrina dabit graciam, scilicet in presenti, et in futuro gloriam. Amen. ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 62v : Pro eadem dominica [dominica 23 post Trinitatem], de evvangelio. Kaeppeli, 1959, p. 91, note 11 ; Wenzel, 2005, p. 453, n° 90.

91) (f. 258r-v) « Reddite que sunt Dei Deo (Mt. 22, 21). Reverendi patres mei et domini, illa operatio complacenter admitti debet... ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 62v : Pro eadem dominica [dominica 23 post Trinitatem], de evvangelio. Mollat, 1953, p. 120, n° 34 ; Wenzel, 2005, p. 453, n° 91.

Historique de la conservation :  Informations sur le traitement : Notice de Molinier (1885) révisée par Emilie Nadal (mars 2021) d'après le travail de Siegfried Wenzel (2005).

Douais C., Essai sur l'organisation des études dans l'ordre des frères Prêcheurs au treizième et au quatorzième siècle (1216-1342), Paris, Toulouse, 1884, p. 101 note 1, p. 108.  https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k3412884w/f127.item

Molinier A., Catalogue général des manuscrits des bibliothèques publiques des départements, t.VII. Toulouse, Nîmes, Paris, 1885, p. IX, p. 198.  https://archive.org/details/cataloguegnr07franuoft/page/198/mode/2up

Douais C., « Un orateur sacré de la deuxième moitié du XIVe siècle (1350-1390), Jean de Cardailhac, archevêque de Toulouse », Bulletin de la Société archéologique du Midi de la France, 1886, série I, p. 20-27, p. 34-40.  https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k5626880n/f22.item

Mollat G., « Jean de Cardaillac, un prélat réformateur du clergé au XIVe siècle », Revue d'Histoire ecclésiastique, 1953, t. XLVIII, p. 74-121.

Kaeppeli T., « Un sermonnaire anglais contenu dans le ms. Toulouse 342 », Archivum Fratrum Praedicatorum, 1959, vol. XXIX, p. 88-110.

Kaeppeli T., Scriptores ordinis Praedicatorum Medii Aevi, t. I, 1970, p. 468 (n° 2422) ; t. II, 1975, p. 105 (n° 1516, qui écrit par erreur Toulouse ms. 460 au lieu de 342) ; t. III, 1980, p. 12 (n° 2655-2656), p. 314 (n° 3494), p. 319 (n° 3502).

Bloomfield M. W., Guyot B.-G., Howard D. R., Kabealo T. B., Incipits of Latin Works on the Virtues and Vices, 1100-1500 A.D., The Mediaeval Academy of America, Cambridge, Massachussetts, 1979, n° 5657 p. 488 .

Wenzel S., Latin Sermon Collections from Later Medieval England. Orthodox Preaching in the Age of Wyclif, Cambridge University Press, 2005, p. 132-135 (notice du ms. appelé « D »), p. 191, 291-293, 444-453 (incipit et explicit des sermons).

Wenzel S., « A dominican (?) ars praedicandi in sermon form », Archivum Fratrum Praedicatorum, 2008, vol. 78, p. 51 note 2, p. 59 note 25.

Wenzel S., « Ovid from the pulpit », in James G. Clark, Frank T. Coulson, Kathryn L. McKinley (éd.), Ovid in the Middle Ages, Cambridge University Press, 2011, p. 160-176 (utilise le ms. 342 cité « D »).

Morard M., « La bibliothèque évaporée. Livres et manuscrits des dominicains de Toulouse (1215-1840) » in Bériou N., Morard M., Nebbiai D. (éds.), Entre stabilité et itinérance. Livres et culture des ordres mendiants, Bibliologia 37, Turnhout, Brepols, 2014, p. 75 note 8, p. 107.

Nadal É., « Catalogue de l'exposition Manuscrits médiévaux des dominicains de Toulouse. Mémoire d'une bibliothèque », in Nadal É., Vène M. (dir), La bibliothèque des dominicains de Toulouse, Toulouse, PUM, 2020, p. 150 note 1, p. 166.

Bibale ms. 342

Cote Ms. 342
Ancienne cote n° 259 (1819, Dauzat)
Ancienne cote I, 117 (avant 1885)
Titre Sermonnaire anglais dominicain (91 sermons)
Date 1387-1420 (voir contenu)
Langue Latin
Support Parchemin et papier filigrané : huchet suspendu (Briquet, Les filigranes, n° 7643-7704) (information Morard, Bibale, 2009).
Importance matérielle 1 feuillet de garde de restauration + 258 feuillets (pas de f. 157) + 1 feuillet de fragment + 1 feuillet de garde médiéval.
Écriture Thème du sermon dans une grande littera textualis puis texte en littera cursiva.
Copiste 1 (f. 1r-57v), copiste 2 (f. 58r-64r), copiste 3 (f. 65r-143r), copiste 4 (f. 145r-209v), copiste 5 (f. 210r-224v), copiste 6 (f. 225r-240v), copiste 7 (f. 241r-256r), copiste 8 (f. 257r-258v), d'après Kaeppeli, 1959, p. 90 note 9 (foliotation mise à jour).
Le copiste 3 est d'origine allemande, puisqu'à la fin d'un des sermons écrits de sa main, il ajoute la formule suivante stand hart, lass dich melken (f. 73r).
Le copiste 7 donne son nom : Manu fratris Egidii de Manso (f. 251r).
Une main additionnel a résumé en anglais dans la marge inférieure, le thème du sermon du f. 1r. (Kaeppeli, 1959, p. 91), mais selon Wenzel, ce copiste n'était pas familier de l'anglais au vu des erreurs de transcription (Wenzel, 2005, p. 133 : In quibus ecce duo ostenduntur : Primo þat kepys in mynde thingis sere, quecumque scripta sunt ; secunda þat makes us syker suith [au lieu de with] ovten were, ad nostram doctrinam). Wenzel pense que plusieurs singularités de la transcription sont liés à l'exemplaire original de cette copie, qui devait être dans une littera anglicana parfois mal comprise : ainsi d'ewangelium copié evvangelium, Kyllkareby (f. 170v) pour Kilwardby, et Gosan (f. 250r) pour Goran (Wenzel, 2005, p. 133 et note 6).
Particularités codicologiques 17 cahiers de huit bifeuillets, sauf le cahier n° 14 (f. 207-224) qui a deux feuillets supplémentaires (f. 223-224) et le dernier cahier qui est un bifeuillet (f. 257-258). Il manque trois feuillets entre les f. 206 et 207, ce qu'accuse également la foliotation qui passe de 206 à 210. La foliotation en chiffres arabes est contemporaine du manuscrit, elle oublie le f. 157. Une foliotation moderne prend le relais à partir du f. 207r, anciennement f. 210. Le bifeuillet central et le bifeuillet extérieur de chaque cahier sont en parchemin, alors que le reste du cahier est en papier. Réclames à chaque cahier. Lors de la restauration, un fragment utilisé pour réparer le ais de bois du plat inférieur a été déplacé et relié à la fin du manuscrit (BM de Toulouse, Rapport de restauration, 1959-1960, p. 422). 
Fragment : Fragment archivistique du 16e siècle, à identifier.
Réglure Réglure à la mine de plomb. Texte à longues lignes ; 38-48 lignes.
Décoration L'espace laissé libre pour les initiales marquant le début des sermons n'a jamais été complété. On remarque quelques nota bene en marge du texte, en forme de visage (f. 2r, 40r, 41v, 143r) ou de manicules (f. 120r).
Dimensions 295 x 220 (215 x 155) mm.
Reliure Reliure du 17e siècle, cousue sur quatre nerfs dissimulés sous un dos plat, restaurée le 21 avril 1959 (BM de Toulouse, Rapport de restauration, 1959-1960, p. 422). Ais de bois couverts de cuir rouge estampés à froid de filets simples (encadrement et diagonales). Deux attaches métalliques des fermoirs sont conservées sur le plat inférieur. Traces de la chaîne en tête du plat supérieur et en queue du plat inférieur.
Autres caractéristiques matérielles Francelien[5050] et/ou Angleterre (voir Contenu) 
Présentation du contenu

Sermonnaire anglais dominicain : 91 sermons (le sermon n° 25 est repris et complété au n° 89), dont 40 pour lesquels les auteurs ont été identifiés par Kaeppeli, 1959, p. 92-110. Il s'agit d'auteurs anglais dominicains, associés à Oxford, actifs de 1330 à 1390 : William Bulwick, William Jordan (vers 1350-1360), Henry (de Gloucester ? vers 1350), John Languebeyrky (?), John Langley (vers 1380), John Segnew (vers 1390) et Robert Holcotlien[Auteur] (mort en 1340). Plusieurs sermons sont écrits en l'honneur de Thomas d'Aquin. Selon Wenzel, un des sermons (Sermon 69, f. 203) fait allusion au roi Henry V (1387-1422), le début de son règne pourrait donc être utilisé comme terminus post quem. Wenzel date le manuscrit du tout début du 15e siècle (Wenzel, 2005, p. 134).

Identification des sermons à partir des articles de Kaeppeli (Kaeppeli, 1959, p. 91) et surtout Wenzel (Wenzel, 2005, « collection D », p. 444-453), à qui sont empruntés les incipit et les explicit. Nous utilisons la foliotation moderne à partir du f. 207 (anciennement f. 210). Une main contemporaine de la copie du manuscrit a indiqué « 58 folii » sur l'ancienne garde de début (désormais collée au contre plat supérieur) et « 60 » sur celle de fin, peut-être pour signaler l'emplacement de la table des matières au f. 58r et suivant, vestige d'un premier état du manuscrit qui fut rapidement complété.

- Table des sermons par ordre d'apparition dans le volume (f. 58r-60v)

- Table des sermons selon l'année liturgique et les matières traités (f. 61r-64r).

1) (f. 1r-3v) « Quecumque scripta sunt ad nostram doctrinam scripta sunt (Rm. 15, 4). Moyses volens de aliquo dubio certus esse intravit tabernaculum...-...in tempore autem illo saluabitur omnis populus qui inventus fuit scriptus in libro vite, Danielis 12. Ad quam vitam ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 61r : Pro eadem dominica II Adventus, de epistola. Mollat, 1953, p. 120, n° 32 ; Wenzel, 2005, p. 444, n° 1.

2) (f. 3v-5r) « Exibeatis corpora vestra hostiam viventem (Rm. 12, 1). Et in epistola dominicali. Reverendi et venerabiles domini, ut et scripture testimonio et experientiarum patrocinio...-...multiplicamur ut absque ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 61r : Pro tempore medio. Dominica infra octabas Epiphanie, de epistola. Mollat, 1953, p. 119, n° 11 ; Wenzel 2005, p. 444, n° 2.

3) (f. 5v-8r) « Non habebis deos alienos (Ex. 20, 3). Ut docet Augustinus libros 10 De civitate Dei, et eciam Tullius libro 2 De natura Deorum, Romani et alii...-...in dileccione Dei servate expectantes. m. d. ix. in. vi. etc., Johannis primo. Ad quam...». Usage liturgique précisé dans la table au f. 63v : Sermones peregrini. Scribitur originaliter. Exod. 20 et recitatur in parte in epistola que legitur in Quadragesima, scilicet feria IV post Dominicam III in Quadragesima. Mollat, 1953, p. 120, n° 27 ; Wenzel, 2005, p. 444, n° 3.

4) (f. 8r-9v) « Ihesu, fili David, miserere mei (Lc. 18,38). Reverendi domini, cecus iste de quo fit mentio isto die...-...consolatur nos in omni tribulacione nostra. Quam consolacionem etc. ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 61r : Dominica in Quinquagesima, de evvangelio. Mollat, 1953, p. 120, n° 21 ; Wenzel, 2005, p. 444, n° 4.

5) (f. 10r-12v) « Super celos gloria ejus (Ps. 112, 4). Karissimi, jam sciatis quod tronum deifice majestatis intemerata virgo con[s]cendit...-...et deliciis affluatis ad omnimoda gloria eius. Ad quam gloriam... ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 63r : De festo Assumptionis beate Marie virginis. Mollat, 1953, p. 121, n° 42 ; Wenzel, 2005, p. 444, n° 5.

6) (f. 12v-14v) « In plenitudine sanctorum detentio mea (Sir. 24, 16). Universaliter unumquodque in adepto termino detencione finali sistitur et tenetur...-...honorabunt sanctos et gloria est omnibus sanctis. Ad quam gloriam... ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 63v : De festo omnium sanctorum. Mollat, 1953, p. 119, n° 19 ; Wenzel, 2005, p. 445, n° 6.

7) (f. 14v-17r) « Mulier, sancta es (Idt. 8, 29). Reverendi patres mei, quia Job 5 capitulo consulitur quod quisquis in necessitatibus constitutus...-...pro nobis orando quia mulier sancta es ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 63r : Pro eodem [festo Assumptionis] et pro quolibet festo beate Marie virginis. Mollat, 1953, p. 120, n° 25 ; Wenzel, 2005, p. 445, n° 7.

8) (f. 17r-19v) « Fortitudo et decor indumentum ejus (Prv. 31, 25). Sciendum Ysidorus Ethimologiarum 20 capitulo dicit sic : Est quoddam sacerdotale vestimentum ebrayco...-...ut vitam eternam cum eo consequi mereamur. Quam vitam... ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 63r : De sancto Petro martyre. Mollat, 1953, p. 119, n° 13 ; Wenzel, 2005, p. 445, n° 8.

9) (f. 19v-21v) Guillelmus de Bulwick, « Si gloriari oportet (2Cor. 12, 1). et in epist. hodierna. Reverendi domini et patres mei, dum prefigitur modus enti opportet et affigitur actus menti...-...sic et ambuletis ut habundetis magis, I Ad Thessalonicenses 4. Quod vobis concedat omnis bonitatis permanens plenitudo, in qua oportet finaliter gloriari, Christus Iesus filius Marie. Amen ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 61r : Dominica in Sexagesima, de epistola, auteur ajouté en marge au f. 19v : fr. Guillelmus de Bolenkycr (?). Kaeppeli, 1959, p. 92 ; Wenzel, 2005, p. 445, n° 9.

10) (f. 21v-24r) Guillelmus de Bulwick, « Fructus lucis est in omni bonitate (Eph. 5, 9). et in epist. huius diei. Reverendi domini et patres, cum singula queque specie, modo et ordine ut suis regulis contenta sint...-...ad letandum in leticia gentis tue, Psalmo 105. Ad quam lucem... ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 61v : Dominica III in Quadragesima, de epistola, auteur ajouté en marge du f. 21v : fr. Willelmus de Bulky Oxonie ad clerum. Kaeppeli, 1959, p. 92 ; Wenzel, 2005, p. 445, n° 10.

11) (f. 24v-26r) Guillelmus de Bulwick, « Que sursum est Ierusalem, libera est (Gal. 4, 26). Et in epist. presentis dominice. Reverendi domini et patres, cum ipsum bonum, testantibus doctoribus et philosophis, triplici modo mentem alliciat...-...illa attingendo que sursum est Ierusalem et libera est. Quod... ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 61v : Dominica III in Quadragesima, de epistola, auteur ajouté en marge du f. 24v : frater Guillelmus de Bolenc (?). Kaeppeli, 1959, p. 92 ; Wenzel, 2005, p. 445, n° 11.

12) (f. 26r-28v) Guillelmus de Bulwick, « Est qui querat et iudicet (Io. 8, 50). Et evang. presentis dominice. Reverendi domini et patres, cui competat actus ierarchicus, in Deecclesiasticeierarchia capitulis 2 et 5 a beato Dionisio patenter edocetur...-...pertingere valeatis ubi videbimus sicuti est, I Iohannis 3. Quod... ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 61r : Dominica in Passione, de epistola, auteur ajouté en marge du f. 26r : fr. Guillelmus de Bolen (?). Kaeppeli, 1959, p. 92 ; Wenzel, 2005, p. 445, n° 12.

13) (f. 28v-31r) Guillelmus de Bulwick, « Caritas vestra magis habundet (Phil. 1, 9). Et in epist. presentis dominice. Reverendi Domini et patres, cum verbum propositum vim totam legis implicet...-...quod in vita presenti vobis mereatur caritas nostra ut cum Iesu nostro in statu beatifico magis habundet. Qui... ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 62v : Dominica 22 post Trinitatem, de epistola, auteur ajouté en marge du f. 28v : fratris Guillelmi de Baylewyk (?). Kaeppeli, 1959, p. 92 ; Wenzel, 2005, p. 445, n° 13.

14) (f. 31r-32v) « Respice in faciem Christi tui (Ps. 83, 10). In glossa 2 Machabeorum 3 dicitur quod facies lingua cordis...-...et tunc dicent boni illud Psalmi : Ostende faciem tuam et salvi erimus. Amens ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 62r : Pro die veneris sancta. Mollat, 1953, p. 121, n° 36 ; Wenzel, 2005, p. 445, n° 14.

15) (f. 32v-34v) « Factum est verbum Domini super Iohannem (Lc. 3, 2). In evangelio. Secundum morem Romanum factum Domini pensantes verbum supervenerantes quod adhuc est in conclave...-...et ita habebimus illius summe Trinitatis cognicionem. Quam...». Usage liturgique précisé dans la table au f. 63r : De nativitate Domini, de evvangelio. Mollat, 1953, p. 119, n° 12 ; Wenzel, 2005, p. 446, n° 15.

16) (f. 34v-35r) Guillelmus Jordanis Anglicus, « Gracia vobis et pax. Prelati maiores ecclesie, puta archiepiscopi et episcopi, in epistolis suis hoc modo salutant...-...quod testatur Apostolus, ubi supra cum dicit : Gracia Dei sum id quod sum ». Usage liturgique et auteurs précisés dans la table au f. 63v :Sermones peregrini. Pro accessu ad magnum dominum. Jordanis, auteur ajouté en marge au f. 34v. Kaeppeli, 1959, p. 96-97 ; Kaeppeli, t. II, 1975, p. 105, n° 1516 [qui renvoie par erreur au ms. 460] ; Wenzel, 2005, p. 446, n° 16. 

17) (f. 35r-38r) Guillelmus Jordanis Anglicus, « De fructu manuum suarum laudent eam (Prv. 31, 31). In officio matutinali huius festi Ecclesia sic decantat : Laudemus opus Dei in Maria genitrice sed virgine...-...et cum gloria sucepisti [sic] me, gloria videlicet eterna. Quam gloriam...». Usage liturgique et auteur précisés dans la table au f. 63r : Pro festo sancte Marie Magdalene. Jordanis, auteur ajouté en marge au f. 35r : Jordanis V. Kaeppeli, 1959, p. 96-97 ; Kaeppeli, t. II, 1975, p. 105, n° 1516 [qui renvoie par erreur au ms. 460] ; Wenzel, 2005, p. 446, n° 17.

18) (f. 38r-40v) Guillelmus Jordanis Anglicus, « Illi soli servies (Mt. 4,10, Lc. 4, 9). Scribuntur hec verba originative a Moyse legislatore Deuteronomio 6, ponuntur transsumptive a Christo...-et lucem habitat inaccessibilem. Cuius lucis participes...». Usage liturgique et auteur précisés dans la table au f. 61v : Dominica prima in Quadragesima, de evvangelio. Jordanis, auteur ajouté en marge au f. 38r : Jordanis V. Kaeppeli, 1959, p. 96-97 ; Kaeppeli, t. II, 1975, p. 105, n° 1516 [qui renvoie par erreur au ms. 460] ; Wenzel, 2005, p. 446, n° 18.

19) (f. 40v-43v) Guillelmus Jordanis Anglicus, « Invenit gratiam (Sir. 44, 27). In epistula statim lecta verumptamen non habentur hec verba Ecclesiastici 44 capitulo unde epistula est accepta, sed scribuntur Gen 6 et sepe alibi in scriptura...-...de quo Ad Romanos 6, Gracia est vita eterna. Ad quam... ». Usage liturgique et auteur précisés dans la table au f. 63r : De beato Nicholao. Jordanis, auteur ajouté en marge au f. 40v. Kaeppeli, 1959, p. 96-97 ; Kaeppeli, t. II, 1975, p. 105, n° 1516 [qui renvoie par erreur au ms. 460] ; Wenzel, 2005, p. 446, n° 19.

20) (f. 43v-46r) Guillelmus Jordanis Anglicus, « Vere tu es deus absconditus (Is. 95). Hec verba huic diei sacratissime dupplici ratione convenire videntur. Sollempnisat Ecclesia hodie de Christi resurrectione...-...notas facere divicias glorie sacramentis huius. Quam gloriam...». Usage liturgique et auteur précisés dans la table au f. 63r : De festo Pasche. Jordanis, auteur ajouté en marge au f. 43v. Kaeppeli, 1959, p. 96-97 ; Kaeppeli, t. II, 1975, p. 105, n° 1516 [qui renvoie par erreur au ms. 460] ; Wenzel, 2005, p. 446, n° 20. Wenzel note que ce sermon apparaît aussi dans le recueil d'Hereford, Cathedral Library, ms O.iii.5, f. 83r-85v, sermon n° 31 (Wenzel, 2005, p. 134 et p. 464, collection E, n° 31).

21) (f. 46r-48r) Guillelmus Jordanis Anglicus, « Sapiencia edificavit sibi domum (Prv. 9,1). Videmus quod rex vel alius magnus princeps...-...in domo tua, Domine, in secula seculorum laudabunt te. Quod...» . Usage liturgique et auteur précisés dans la table au f. 63r : Pro Nativitate beate Marie Virginis. Jordanis et dans la marge au f. 46r : Jordanis. Pro Nativitate beate Virginis vel Annunciatione. Kaeppeli, 1959, p. 96-97 ; Kaeppeli, t. II, 1975, p. 105, n° 1516 [qui renvoie par erreur au ms. 460] ; Wenzel, 2005, p. 446, n° 21.

22) (f. 48r-50v) Guillelmus Jordanis Anglicus, « Sedet in cathedra sapientissimus (2Rg. 23,8). Ex more antiquo necnon et moderno percipimus tria fore hominum genera qui pre ceteris dignius cathedrales sedes merentur...-...cathedral iam regalis quam reverenter (?) promeruit in gloria consummata. Ad quam...». Usage liturgique et auteur précisés dans la table f. 63r : Pro eodem festo [festo s. Thome de Aquino]. Jordanis, auteur ajouté dans la marge au f. 48r. Kaeppeli, 1959, p. 96-97 ; Kaeppeli, t. II, 1975, p. 105, n° 1516 [qui renvoie par erreur au ms. 460] ; Wenzel, 2005, p. 446, n° 22.

23) (f. 50v-52r) « Miserere (Ps. 50, 3). et quasi in locis scripture sacre innumeris. Augustinus 18 De civitate Dei capitulo 8 tangit quomodo juxta fabula figmenta Archas...-...quia tu mulier sancta es, cuius sanctitatis participes efficere nos dignetur...". Usage liturgique précisé dans la table f. 61v : Dominica II in Quadragesima, de evvangelio. Mollat, 1953, p. 120, n° 23 ; Wenzel, 2005, p. 446, n° 23.

24) (f. 52r-55r) « Dabo tibi coronam vite (Apc. 2, 10). Dicit Ysidorus libro 18 Ethimologiarum capitulo 2 quod duces Romanorum qui contra hostes viriliter pugnaverunt...-...immarcessibilem eterne glorie coronam et coronam vite eterne. Quam percipere... ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 63r : De Sancto Johanne evangelista. Mollat, 1953, p. 118, n° 4 ; Wenzel, 2005, p. 447, n° 24.

25) (f. 55r-v) « Si vis ad vitam ingredi serva mandata (Mt. 19, 17). Quicumque debet aliquam civitatem multum remotam intrare...-...primo sic quod nullus debet periurare, idest scienter falsum dicere » . Usage liturgique du sermon précisé dans la table au f. 63v : Sermones peregrini. Originaliter verumptamen non recitatur, formaliter in aliquo evvangelio, ut credo incomplete, completissime habetur infra f. 254. Une version plus complète du même sermon se trouve plus loin : sermon n° 89. Mollat, 1953, p. 121, n° 37 ; Wenzel, 2005, p. 447, n° 25.

26) (f. 56r-57v)Henricus (Henry de Gloucester ?), « Expectamus Dominum qui reformabbit (Phil. 3, 20-21). et in epist. dominice iam presentis. Patet ex fidelissima policitatione que neminem defraudabit...-...fient plenius per consumantem gloriam. Quam... ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 62v : Dominica 23 [post Trinitatem], de epistola, auteur ajouté en marge au f. 56r : Henricus. Kaeppeli, 1959, p. 92-93 ; Wenzel, 2005, p. 447, n° 26.

-Table des sermons par ordre d'apparition dans le volume (f. 58r-60v).

- Table des sermons selon l'année liturgique et les matières traités (f. 61r-64r).

27) (f. 65r-67v) Johannes Languebeyrky (?), « Caritas vestra magis ac magis habundet (Phil. 1, 9). Sacra scriptura in laudem caritatis sepius se diffundens ipsam inter cetera quattuor comparat misticeque describit...-...servare unitatem spiritus in vinculo pacis. Quam unitatem... ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 62v : Dominica eadem [22 post Trinitatem], auteur ajouté en marge au f. 65r : Frater Johannes Languebeyrky (?) magister. Kaeppeli, 1959, p. 93 ; Wenzel, 2005, p. 447, n° 27.

28) (f. 67v-70v) Iohannes Langley Anglicus, « Pax Christi exultet in cordibus vestris (Col. 3, 15). et in epistola hodierna. Create nature inclinatione apertius ostendente et sacre scripture assercione perfeccius approbante...-...que exsuperat omnem sensum custodiat corda vestra et intelligencias vestras in Christo Iesu Domino nostro. Amen ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 61r : Dominica IV post octabas Epiphanie, de epistola, auteur ajouté en marge au f. 67v : Iohannes Angloys. Kaeppeli, 1959, p. 93-94 ; Kaeppeli, t. I, 1970, p. 468, n° 2422 ; Wenzel, 2005, p. 447, n° 28.

29) (f. 70v-73r) Iohannes Langley Anglicus, « Gaudium vestrum sit plenum (Io., 16, 24). et in evang. dominicali. Seneca epistula sexta ad Lucilium querit que est causa quare non potest nos replere ulla felicitas temporalis...-...locutus sum vobis ut gaudium vestrum plenum sit. Quod...Stant hart, laz dich melken. ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 62r : Dominica IV post octabas Pasche, de evvangelio, auteur ajouté en marge au f. 70v : Johannes Langolis. Kaeppeli, 1959, p. 93-94 ; Kaeppeli, t. I, 1970, p. 468, n° 2422 ; Wenzel, 2005, p. 447, n° 29.

30) (f. 73v-76v) Iohannes Langley Anglicus, « Venit per aquam et sanguinem (1Io.5, 6). et in epist. dominicali. Sicut scribitur in Collacionibus patrum, collacione prima, agricola nunc torridos solis radios, nunc pruinas et glacies...-...mansionem apud eum faciemus. Cuius perpetuam mansionem... ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 62r : Dominica I post octabas Pasche, de epistola, auteur ajouté en marge au f. 73 : Johannes Langeley. Kaeppeli, 1959, p. 93-94 ; Kaeppeli, t. I, 1970, p. 468, n° 2422 ; Wenzel, 2005, p. 447, n° 30.

31) (f. 76v-79v) Iohannes Langley Anglicus, « Induite vos armaturam de, (Eph. 6, 11). Karissimi, sicut ex Genesis testimonio comprobatur, parens primus honore dominii excellentis prelatus...-...percipere valeamus coronam glorie per triumphum. Quod... ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 62v : Dominica 21 post Trinitatem, de epistola, auteur ajouté en marge au f. 76v : Johannes Langeloy. Kaeppeli, 1959, p. 93-94 ; Kaeppeli, t. I, 1970, p. 468, n° 2422 ; Wenzel, 2005, p. 447, n° 31.

32) (f. 79v-82v) Iohannes Langley Anglicus, « Scitote quia prope est regnum Dei (Lc. 21, 31) et in evang. hodierno. Karissimi, sicut apostolica predicacio nos informat, unusquisque propriam mercedem accipiet...-...paratum vobis regnum ab origine mundi. Quod... ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 61r : Per eadem dominica II Adventus, auteur ajouté en marge au f. 79v : Johannes Langel. Kaeppeli, 1959, p. 93-94 ; Kaeppeli, t. I, 1970, p. 468, n° 2422 ; Wenzel, 2005, p. 447, n° 32.

33) (f. 82v-86r) Iohannes Langley Anglicus, « Sede a dextris meis (Mt. 22, 44). et in evang. dominicali. Reverendi mei, quamquam hec verba thematis sint verba Dei Patris ad Filium...-...quem confirmasti tibi in vinculo caritatis. Cuius dextre nos participes etc. ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 62v : Dominica 18 post Trinitatem, de evvangelio, auteur ajouté en marge au f. 82v : Johannes Langel. Kaeppeli, 1959, p. 93-94 ; Kaeppeli, t. I, 1970, p. 468, n° 2422 ; Wenzel, 2005, p. 447, n° 33.

34) (f. 86r-89r) Iohannes Langley Anglicus, « Cecus clamabat, Miserere (Lc. 18, 39). Reverendi mei, in hoc ceco lucis solacio destituto, sed vocis auxilio exaudito...-...qui coronat te misericordia et miseracionibus. Cuius miseracionibus coronari in celestibus nos... ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 61r : Dominica in Quinquagesima, de evvangelio, auteur ajouté en marge au f. 86r : Johannes Langeley. Kaeppeli, 1959, p. 93-94 ; Kaeppeli, t. I, 1970, p. 468, n° 2422 ; Wenzel, 2005, p. 448, n° 34.

35) (f. 89r-93r) « Nunc dies salutis (2Cor. 6,2). et in epistola hodierna. Humane conditionis infirmitas perdelata spe consolacionis impliciter est privata...-...salus et virtus et regnum Dei nostri. Ad quod regnum... ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 61v : Dominica prima in Quadragesima, de epistola. Mollat, 1953, p. 120, n° 29 ; Wenzel, 2005, p. 448, n° 35.

36) (f. 93r-95v) « Veni, impone manum (Mt. 9, 18). et in evvangelio dominicali. Sacra scriptura sinceriter intellecta nobis proponit ternario numero manum Dei...-...Oremus ergos ad honorem trium manuum predictarum cum Psalmista : Opera manuum nostrarum dirige. Quod... ». Usage liturgique cité dans la table au f. 62v : Dominica 24 post Trinitatem, de evvangelio. Mollat, 1953, p. 121, n° 46 ; Wenzel, 2005, p. 448, n° 36.

37) (f. 95v-98v) « Sic est voluntas Dei (1Pt. 2, 15). et in epistola dominicali. Beatus Augustinus voluntatem divinam regulam infaillibilem manifestans...-...ipse intrabit in regnum celorum. Quod... ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 62r : Dominica II post octabas Pasche, de epistola. Mollat, 1953, p. 121, n° 38 ; Wenzel, 2005, p. 448, n° 37.

38) (f. 98v-103r) Guillelmus Iordanis Anglicus, « Ascendebat e terra (Gn. 2,6). Homo in profunda valle constitutus, si debeat montem excelsum ascendere...-...ut sic tandem ad eum ascendamus, quia tunc dicet nobis istud Luce 14, Amice, ascende superius. Tunc erit tibi gloria. Ad quam... ». Usage liturgique et auteur précisés dans la table au f. 63r : Pro festo Assencionis. Jordanis, auteur ajouté en marge au f. 98v : Jordanis. Kaeppeli, 1959, p. 96-97 ; Kaeppeli, t. II, 1975, p. 105, n° 1516 [qui renvoie par erreur au ms. 460] ; Wenzel, 2005, p. 448, n° 38.

39) (f. 103r-106v) Guillelmus Iordanis Anglicus, « Recordare (Lc. 16, 25). Remigius in commento super Marcianum de nupciis ita dicit : Omnia que vel auditu vel visu percipimus...-...et misertus est hereditatis sue. Cuius misericordie nos participes... ». Usage liturgique et auteur précisé dans la table au f. 62r : Dominica prima post Trinitatem, de evvangelio. Jordanis, auteur ajouté dans la marge au f. 103r : Jordanis. Kaeppeli, 1959, p. 96-97 ; Kaeppeli, t. II, 1975, p. 105, n° 1516 [qui renvoie par erreur au ms. 460] ; Wenzel, 2005, p. 448, n° 39.

40) (f. 106v-110v) Guillelmus Iordanis Anglicus, « In domo tua oportet me manere (Lc. 19,5). Homo qui perdiderit domum suam per maliciam inimici sui...-...in domo tua, Domine, in secula seculorum laudabunt te. Ad quem... ». Usage liturgique et auteur précisés dan la table au f. 63r : Pro eodem festo [festo Pasche]. Jordanis et dans la marge au f. 106v. Kaeppeli, 1959, p. 96-97 ; Kaeppeli, t. II, 1975, p. 105, n° 1516 [qui renvoie par erreur au ms. 460] ; Wenzel, 2005, p. 448, n° 40.

41) (f. 110v-115r) Guillelmus Iordanis Anglicus, « Dies mali sunt (Eph. 5, 17). Testante poeta libro De fastis, liquet Romanos illis diebus quibus eis subditus erat orbis...-...dies bonos indubitanter videbit. Sic igitur a malo divertere et bonum perficere... ». Usage liturgique et auteurs précisés dans la table au f. 62v : Dominica 20 post Trinitatem, de epistola. Jordanis et dans la marge au f. 110v. Kaeppeli, 1959, p. 96-97 ; Kaeppeli, t. II, 1975, p. 105, n° 1516 [qui renvoie par erreur au ms. 460] ; Wenzel, 2005, p. 448, n° 41.

42) (f. 115r-120v) Guillelmus Iordanis Anglicus, « In digito Dei eicio demonia (Lc. 11, 20). Verum est quod Dominus Ihesus Christus, cuius hec sunt verba, videtur ea condicionaliter expressisse...-...minor digitus meus grossior est dorso patris mei, scribitur 3 Regum 10. ». Usage liturgique et auteur précisés dans la table au f. 61v : Dominica III in Quadragesima, de evvangelio. Jordanis. Kaeppeli, 1959, p. 96-97 ; Kaeppeli, t. II, 1975, p. 105, n° 1516 [qui renvoie par erreur au ms. 460] ; Wenzel, 2005, p. 448, n° 42.

43) (f. 120v-124v) Guillelmus Iordanis Anglicus, « Induimini (Rm. 13,14). Inconveniens magnum esset, nudum de modo induendi, pauperem de via ditandi, fatuum de arte sciendi alios informare...-hoc induere immortalitatem, glorie scilicet sempiterne. Ad quam... ». Usage liturgique et auteurs précisés au f. 120v : Dominica I adventus. Jordanis. Kaeppeli, 1959, p. 96-97 ; Kaeppeli, t. II, 1975, p. 105, n° 1516 [qui renvoie par erreur au ms. 460] ; Wenzel, 2005, p. 448-449, n° 43.

44) (f. 124v-128r) Guillelmus Iordanis Anglicus, « Iohannes est nomen eius (Lc. 1, 63). Sicut dicti auctor De interpretationibus nominum, hoc nomen Iohannes tres habet interpretationes...-...gloriam magnam et nomem eternum. Quam gloriam... ». Usage liturgique et auteur précisés dans la table au f. 63r : De beato Johanne baptista. Jordanis et en marge du f. 124v. Kaeppeli, 1959, p. 96-97 ; Kaeppeli, t. II, 1975, p. 105, n° 1516 [qui renvoie par erreur au ms. 460] ; Wenzel, 2005, p. 449, n° 44.

45) (f. 128v-132r) Guillelmus Iordanis Anglicus, « Domine, hic autem quid ? (Io. 12, 21-22) et in evvang. statim lecto. Reverendissimi patres et domini, causa quare vestre reverentie proposui verba thematis preaccepti...-...et misericordiam a Deo salutari suo. Quam nobis meritis sancti Iohannis... » . Usage liturgique et auteur précisés dans la table au f. 63r : De eodem festo [de sancto Johanne evangelista]. Jordanis. Kaeppeli, 1959, p. 96-97 ; Kaeppeli, t. II, 1975, p. 105, n° 1516 [qui renvoie par erreur au ms. 460] ; Wenzel, 2005, p. 449, n° 45.

46) (f. 132r-136r) Guillelmus Iordanis Anglicus ?, « Vado ad patrem (Io. 16, 16). Crisostomus omelia 14 Operis inperfecti super illo Matthei 6, Pater noster qui es in celis : Patrem, inquit, se maius quam dominum volui dici...-...in qua est gloria sempiterna. Ad quam... ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 62r : Pro eadem dominica [Dominica IV post octabas Pasche], de evvangelio. Le sermon est attribué à Jordanis par Kaeppeli car il présente « les mêmes traits caractéristiques et se trouve au milieu de pièces inscrites à ce nom ». Kaeppeli, 1959, p. 96-97 ; Kaeppeli, t. II, 1975, p. 105, n° 1516 [qui renvoie par erreur au ms. 460] ; Wenzel, 2005, p. 449, n° 46.

47) (f. 136r-139r) Guillelmus Iordanis Anglicus, « Adhuc locus est (Luc. 14, 22). Secundum doctrinam Philosophi IV Phisicorum, unumquodque naturaliter fertur et tendit ad suum locum...-...et in muris meis locum. Ad quem... ». Usage liturgique et auteur précisés dans la table au f. 62r : Dominica II post Trinitatem. Jordanis, auteur ajouté dans la marge au f. 136r. Kaeppeli, 1959, p. 96-97 ; Kaeppeli, t. II, 1975, p. 105, n° 1516 [qui renvoie par erreur au ms. 460] ; Wenzel, 2005, p. 449, n° 47.

48) (f. 139r-143r) Guillelmus Iordanis Anglicus, « Quasi morientes et ecce vivimus (2Cor. 6,9). Gloriosissimam matrem Dei, quam ob sui prerogativas multiplices...-...ut cognoscant te solum verum Deum. Ad quam... ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 61v : Dominica prima in Quadragesima, de epistola, auteur ajouté en marge au f. 139r. Kaeppeli, 1959, p. 96-97 ; Kaeppeli, t. II, 1975, p. 105, n° 1516 [qui renvoie par erreur au ms. 460] ; Wenzel, 2005, p. 449, n° 48.

49) (f. 145r-148r) « Quasi morientes et ecce vivimus (2Cor. 6,9). Sequitur : Verba que ego loquor spiritus et vita sunt. Si custodita sint, offferunt vitam velud cibus medicinalis...-...si mortui sumus et convivemus, vita scilicet eterna. Quam etc. ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 61v : Dominica prima in Quadragesima, de epistola. Mollat, 1953, p. 120, n° 31 ; Wenzel, 2005, p. 449, n° 49.

50) (f. 148r-149v) « Gloria mea nichil est (Io. 8, 54). Karissimi, facere aliquid ex nichilo potentiam exigit infinitam...-...capiat gaudium suum, quomodo erit capax tot et tantorum gaudiorum. Ad que gaudia... ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 62r : Pro eadem dominica [in Passione], de epistola. Mollat, 1953, p. 119, n° 14 ; Wenzel, 2005, p. 449, n° 50.

51) (f. 149v-151r) « Non erit heres filius ancille (Gal. 4, 30). Quia, ut scribitur, Ioannis I, Deus dedit potestatem filios Dei et heredes regni sui fieri...-...delectabor in Domino in presenti per graciam, in futuro per gloriam. Quam vobis etc. ». Usage liturgique précisé dans la table au f ; 62r : Dominica IV in Quadragesima, de epistola. Mollat, 1953, p. 120, n° 26 ; Wenzel, 2005, p. 449, n° 51.

52) (f. 151r-155r) « Hec est voluntas Dei (1Th. 4,3) et in epistola currentis dominice. Sicut tam catholicorum quam philosophorum evidentibus patet testimoniis...-...voluntatem Dei facientes reportetis promissionem. Quem...». Usage liturgique précisé dans la table au f. 61v : Dominica II in Quadragesima, de epistola. Mollat, 1953, p. 119, n° 16 ; Wenzel, 2005, p. 449, n° 52.

53) (f. 155r-156v) Guillelmus Iordanis Anglicus, « Ave gracia plena (Lc. 1,28). et in evangelio festivitatis hodierne. Vasis plenitudinem liquoris quem continet infallibiliter tria probant...-...et gloria Domini plenum est opus eius. Ad quam nos etc. ». Usage liturgique et auteur précisés dans la table au f. 63r : De Annunciatione beate marie virginis. Jordanis. Kaeppeli, 1959, p. 96-97 ; Kaeppeli, t. II, 1975, p. 105, n° 1516 [qui renvoie par erreur au ms. 460] ; Wenzel, 2005, p. 449, n° 53.

54) (f. 156v-161r, pas de f. 157). Guillelmus Iordanis Anglicus, « Exaltavi te de medio populi, (3Rg. 14,7). Sacra scriptura luculencius exprimente ac rerum natura evidencius exigente...-...ad faciem videbitis Deum nostrum qui est gloria sempiterna. Ad quam... ». Usages liturgiques et auteur précisés dans la table au f. 64r : Pro synodo. Jordanis et dans la marge au f. 156v. Kaeppeli, 1959, p. 96-97 ; Kaeppeli, t. II, 1975, p. 105, n° 1516 [qui renvoie par erreur au ms. 460] ; Wenzel, 2005, p. 449-450, n° 54.

55) (f. 161v-164v) Guillelmus Iordanis Anglicus, « Exaltavit eum apud proximos suos (Sir. 15, 4) et in epistola hodierna. Propheta David, Psalmo 98, precepit nobis dicens bina vice : Exaltate Dominum Deum vestrum...-...unusquisque cum proximo suo ita salute eterna. Quam... ». Usage liturgique et auteur précisés dans la table au f. 63r : De eodem festo [De sancto Johanne evangelista]. Jordanis) et dans la marge au f. 161v. Kaeppeli, 1959, p. 96-97 ; Kaeppeli, t. II, 1975, p. 105, n° 1516 [qui renvoie par erreur au ms. 460] ; Wenzel, 2005, p. 450, n° 55.

56) (f. 164v-169v) Guillelmus Iordanis Anglicus, « Videte vocationem vestram, fratres (1Cor. 1, 26). In librorum continencia sepius reperitur et factorum evidencia cercius experitur quod res clara...-...ad bravium superne vocacionis Dei in Christo Iesu. Quod bravium eterne beatitudinis comprehendere... ». Usage liturgique et auteur précisés dans la table au f. 64r : Pro synodo. Jordanis et dans la marge au f. 164v. Kaeppeli, 1959, p. 96-97 ; Kaeppeli, t. II, 1975, p. 105, n° 1516 [qui renvoie par erreur au ms. 460] ; Wenzel, 2005, p. 450, n° 56.

57 ) (f. 169v-173r) Iohannes Segnew Anglicus, « Deus repleat vos omni gaudio (Rm. 15, 13) Reverendi domini, prout scitis, in omni peticione debite ordinata tria sunt principaliter requisita...-...in vobis omnem saciet appetitum et sic repleat vos omni gaudio. Ad quod... ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 61r : Sermo Dominica IIAdventus, de epistola. Auteur ajouté dans la marge au f. 169v : Frater Iohannes Segno. Kaeppeli, 1959, p. 94 ; Kaeppeli, t. III, 1980, p. 12, n° 2655 ; Wenzel, 2005, p. 450, n° 57.

58) (f. 173r-176v) Guillelmus de Bulwick, « Redde quod debes (Mt. 18, 28) et in evangelio presentis dominice. Reverendi domini et patres, teste Dyonisio 3 Decelestiierarchia, infimi per medios ad primum reduncuntur...-...mercedem laborum premium beatorum. Quod... ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 62v : Per eadem dominica [22 post Trinitatem], de evvangelio. Auteur ajouté dans la marge au f. 173r : Fr. Guillelmus Bolew (?). Kaeppeli, 1959, p. 92 ; Wenzel, 2005, p. 450, n° 58.

59) (f. 176v-179r) Robertus Holcote, « Venite, audite et narrabo (Ps. 65, 16). Quamvis omnis scientia secundum Aristotelem I De anima de numero bonorum et honorabilium sit censenda, sacra tamen theologia divinitus inspirata...-...et ideo istius narracionis fiat hic finis. Amen. ». Usage liturgique et auteur précisés dans la table au f. 63v : Pro laude sacre scripture : pro eodem negocio. Holkot. Auteur ajouté dans la marge au f. 176v : Holcote. Kaeppeli, 1959, p. 95 ; Kaeppeli, t. III, 1980, p. 314, n° 3494 ; Wenzel, 2005, p. 450, n° 59.

60) (f. 179r-181v) « Nova lux oriri visa est (Est. 8, 16). Cum mentis humane curiositas inhexausta rerum novitate naturaliter delectetur...-...cum ipsa est anima exaltata in montem sanctum tuum et in tabernacula tua. Ad que... ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 63v : Pro eodem festo Nativitatis beate Marie. Mollat, 1953, p. 120, n° 28 ; Wenzel, 2005, p. 450, n° 60.

61) (f. 181v-184r) « Clamavit miserere mei (Mt. 15, 22) et in evangelio presentis dominice. Reverendi domini et magistri, considerate in tripplicem fore statum generis humani...-...exspectantes misericordiam Dei in vitam eternam. Ad quam... ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 61v : Dominica II in Quadragesima, de evvangelio. Mollat, 1953, p. 118, n° 2 ; Wenzel, 2005, p. 450, n° 61.

62) (f. 184r-186v) « In digito Dei eicio demonia (Lc. 11, 20). Divine operationis effectus secundum Rabanum digitus Dei...-...in digito ei eiecta sunt demonia. Cuius benediccionis nos omnes participes... ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 62r : Dominica III in Quadragesima, de evvangelio. Mollat, 1953, p. 119, n° 18 ; Wenzel, 2005, p. 450, n° 62.

63) (f. 186v-189r) « Docebat eos de regno Dei (Lc. 4, 15 ? Lc. 9, 11 ?). Quia secundum Senecam De liberalibus artibus liberalibus studiis filios emittimus, non quia virtutem dare possunt...-...et persistentem entitatem quod non corrumpetur. Ad quod regnum... ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 61v : Feria III post illam dominicam I in Quadragesima, de evvangelio et 63r : Pro eodem festo [festo s. Thome de Aquino]. Mollat, 1953, p. 119, n° 7 ; Wenzel, 2005, p. 450, n° 63.

64) (f. 189r-192r) « Spes vite et virtutis (Sir. 24, 25). Secundum varias auctorum sententias tria reperio summo opere necessaria predicanti...-...ecce coronacio eternalis, videbitur Deus. Ad quam... ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 63v : Pro festo conceptionis beate Marie virginis. Mollat, 1953, p. 121, n° 41 ; Wenzel, 2005, p. 451, n° 64.

65) (f. 192r-193v) « Electa ut sol. (Ct. 6, 9). Peritissimus astrologus Alfraganus intuens disposicioves omnium planetarum...-...in amenum verteretur paradisum. Ad istud gaudium... ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 63v : Pro eodem festo [Conceptionis beate Marie virginis]. Mollat, 1953, p. 119, n° 10 ; Wenzel, 2005, p. 451, n° 65f.

66) (f. 194r-195v) Robertus Holcote, « Attendite, popule meus, legem meam (Ps. 77, 1). Reverendi domini, scriptum est thema istud de Psalmo 77, et hoc pro tanto est quia numerus iste mirabiliter misticus et moralis...-...non populus meus vos et ego non certe Deus vester etc. ». Usage liturgique et auteur précisés dans la table au f. 64r : Pro synodo. Holkot et dans la marge au f. 194r : Pro synodo. Robert Holcote. Kaeppeli, 1959, p. 95 ; Kaeppeli, t. III, 1980, p. 319, n° 3502 ; Wenzel, 2005, p. 451, n° 66.

67) (f. 195v-198r) « Videte, vigilate et orate (Mc. 13, 33). Videte mundi malitiam, vigilate contra dyaboli nequitiam...-...et in ternum regnabis cum Christo. Quod... ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 64r et dans la marge au f. 195v : Pro synodo. Mollat, 1953, p. 121, n° 48 ; Wenzel, 2005, p. 451, n° 67.

68) (f. 198r-199v) « Gratiam Dei recipiatis (2Cor. 6, 1). Sicut ex communi hominum consuetudine satis patet, in quaque curia...-...gracia Dei et vita eterna. Ad quam... ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 61v : Dominica prima in Quadragesima, de epistola. Mollat, 1953, p. 119, n° 15 ; Wenzel, 2005, p. 451, n° 68.

69) (f. 199v-203r) « Videte, vigilate et orate (Mc. 13, 33). Magna confusio est cuicumque persone statum assumere cuius officium nesciat excequi...-...ut salvemini in presenti per graciam et in futuro per gloriam sempiternam. Ad quam... ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 64r : Pro synodo. Mollat, 1953, p. 121, n° 49 ; Wenzel, 2005, p. 451, n° 69.

70) (f. 203v-206v) Iohannes Segnew Anglicus, « Elegit sacerdotes sine macula (1Mcc. 4, 42) Christus Iesus immunis ab omni culpa qui falli non potest...-...iustos facit, Numeri 16 capitulo, sicut dictum. ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 64r : Pro synodo, auteur ajouté dans la marge au f. 203v : Frater Johannes Sechne (?). Kaeppeli, 1959, p. 94 ; Kaeppeli, t. III, 1980, p. 12, n° 2656 ; Wenzel, 2005, p. 451, n° 70.

71) (f. 207r-208v) « Discipuli ejus tulerunt corpus (Mt. 14, 12). Considero evidenter ex testimoniis scripturarum quod antiqui fideles...-...ante translacionem testimonium habuit placuisse Deo. Cui nos placere concedat...». Usage liturgique précisé dans la table au f. 63r : De translatione sancti Thome de Aquino. Mollat, 1953, p. 118-119, n° 6 ; Wenzel, 2005, p. 451, n° 71.

72) (f. 208v-211v) « Tunc videbunt filium hominis venientem in nube cum potestat magna et maiestate (Lc. 21, 27). Intellexi tam in jure canonico quam civili reum posse quadrupliciter in sua causa iudicium declinare...-...nota tunc de iudicio bonorum venite etc. Ad quam gloriam... ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 61r : Dominica II Adventus, de evvangelio. Mollat, 1953, p. 121, n° 43 ; Wenzel, 2005, p. 451, n° 72.

73) (f. 211v-213v) « Petite et dabitur vobis (Mt. 7, 7 ; Lc. 11, 9). Servientes utiliter et subiecti, assistentes utiliter et electi...-...et erit merces vestra multa. Quam mercedem etc. ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 63v : Pro festo Rogationum. Mollat, 1953, p. 120, n° 30 ; Wenzel, 2005, p. 451, n° 73.

74) (f. 213v-216r) « Venit in me spiritus sapientie (Sap. 7, 7) et in epistola hodierna. Karissimi tria sunt que alliciunt spiritum sapientie...-...concupiscencia sapiencie deducit ad regnum perpetuum. Quod... ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 63r : Pro festo s. Thome de Aquino. Mollat, 1953, p. 121, n° 47 ; Wenzel, 2005, p. 451, n° 74.

75) (f. 216r-219r) « Datus est michi sensus (Sap. 7 ,7) et in epistola per lecta hodie per ecclesiam pro hoc sancto. Ex modernorum experientia vivaciter percipitur...-...ut in omnem plenitudinem impleatur in omnes generaciones seculo seculorum. Ad cuius plenitudinem etc. ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 63r : Pro eodem festo [festo s. Thome de Aquino]. Mollat, 1953, p. 118, n° 5 ; Wenzel, 2005, p. 452, n° 75.

76) (f. 219r-221v) « Reppletus est spiritu sapientie (Dt. 34, 9). Reverendi patres et domini, secundum sententiam huius sancti doctoris De Christo questione 7 articulo 10 aliquis dono spirituali repletus dicitur...-...et dedit illi scienciam sanctorum. Quod regnum... ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 63r : De eodem festo [de festo s. Thome de Aquino]. Mollat, 1953, p. 120, n° 35 ; Wenzel, 2005, p. 452, n° 76.

77) (f. 221v-223v) « Quid dicit Scriptura ? (Gal. 4, 30) Reverendi patres et domini, ratione triplici solent homines querere questiones...-...ut credatis et ut credentes vitam habeatis. Quam... ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 63v : Pro laude sacre scripture / et recitatur dominica IV in Quadragesima. Mollat, 1953, p. 120, n° 33 ; Wenzel, 2005, p. 452, n° 77.

78) (f. 223v-224v) « Simul in unum dives et pauper (Ps. 48,3). Beatus Augustinus De verbis Domini sermone 35 dicit quod si essent vere divitie...-...omnia in te simul uno habentes. Ad quem... ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 63r : Deeodem festo [De nativitate Domini]. Mollat, 1953, p. 121, n° 40 ; Wenzel, 2005, p. 452, n° 78.

79) (f. 225r-227v) « Sic state in Domino (Phil. 4, 1). et in epistola presentis dominice. Reverendi magistri, patres et domini, quanquam secundum Tullium in libro suo De facto virtutis sencibilis...-...ut humiliter subiecti cum spe firma quiescendi in Domino, in quo eternaliter nos quiescere concedat etc. ». Usage liturgique précisé dans la table aux f. 62v : Dominica 23 post Trinitatem, de epistola et 64v : Pro sinodo. Mollat, 1953, p. 121, n° 39 ; Wenzel, 2005, p. 452, n° 79.

80) (f. 227v-229r) « Miserere mei, Domine (Mt. 15, 22). Perscrutanti in singulas petitiones positas in scriptura...-...in misericordia et veritate redimetur inquietas. Cuius expiacionem... ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 61v : Dominica II in Quadragesima, de evvangelio. Mollat, 1953, p. 120, n° 24 ; Wenzel, 2005, p. 452, n° 80.

81) (f. 229r-231r) « Homo sum (Mt. 8, 9). Tradunt doctores varii, ymmo expertes, innotescit homini...-...flecto genua mea ad Patrem Domini mei Iesu Christi, ut det vobis secundum divicias glorie sue... ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 61v : Pro feria V Quadragesima. Mollat, 1953, p. 119, n° 17 ; Wenzel, 2005, p. 452, n° 81.

82) (f. 231r-233r) « Cuius est imago hec ? (Mt. 22, 20). Consuetudo humana planius protestatur et ex divina scriptura planius confirmatur...-...sic Dei ymaginem poterit revocare sive in se renovare. Quod... ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 62v : Pro eadem dominica [Dominica 23post Trinitatem], de evvangelio. Mollat, 1953, p. 118, n° 3 ; Wenzel, 2005, p. 452, n° 82.

83) (f. 233r-234v) « Domine salva nos (Mt. 8, 25). Reverendi domini, si verba thematis contemplemur et eorum sentencias ut expedit perscrutemur...-...de corde puro et consciencia munda, terminos in themate positos d. Domine salva nos. Cuius salutis hered' etc. ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 62r : Dominica III post octabas Epiphanie, de evvangelio. Mollat, 1953, p. 119, n° 8 ; Wenzel, 2005, p. 452, n° 83.

84) (f. 235r-236v) « Justicie vivamus (1Pt. 2, 24). Triplex malum considero cujus contrarium desidero...-...iustus Dominus et iusticias dilexit. Cuius dileccionis participes... ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 62r : Dominica prima post octabas Pasche, de epistola. Mollat, 1953, p. 120, n° 22 ; Wenzel, 2005, p. 452, n° 84.

85) (f. 237r-240v) « Inextinguibile est lumen illius (Sap. 7, 10). Sicut experimentaliter satis liquet quod sine lumine et sine luce nil apprehenditur...-...in lumine tuo videbimus luemn, scilicet glorie. Quod... ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 63r : Pro eodem festo [festo s. Thome de Aquino]. Mollat, 1953, p. 119, n° 20 ; Wenzel, 2005, p. 452, n° 85.

86) (f. 241r-242v) « Ubi est Deus ? (Ioel. 2, 17). Humana experientia crebrius attestatur et divina sapientia planius protestatur...-...ubi fures non effodiunt nec furantur, Mathei 6. Ad hanc mansionem... ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 61v : Feria IV in capite jejunii Quadragesime, de epistola. Mollat, 1953, p. 121, n° 44 ; Wenzel, 2005, p. 452, n° 86.

87) (f. 243r-245v) « Eicio demonia (Lc. 11,19). Triplici de causa aliquis aliqua eicit...-...intra in gaudium Domini tui. Hec Augustinus. Quod gaudium... ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 61v : Dominica III in Quadragesima, de evvangelio. Mollat, 1953, p. 119, n° 9 ; Wenzel, 2005, p. 453, n° 87.

88) (f. 245v-251r) « Clama (Gal. 4, 27). Tribus dici solet comuniter moneri homines ad clamandum...-...glorificabo eum, gloria scilicet sempiterna deifice visionis. Quam... ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 62r : Dominica IV in Quadragesima, de epistola. Nom du copiste en bas du f. 251r : Manu fratris egidii de Manso. Mollat, 1953, p. 118, n° 1 ; Wenzel, 2005, p. 453, n° 88.

89) (f. 251v-256r) « Si vis ad vitam ingredi serva mandata (Mt. 19, 17). Quicumque debet aliquam civitatem multum remotam intrare...-...Johannis 12 : Mandatum eius vita eterna est. Ad quam... ». Usage liturgique du sermon précisé dans la table au f. 63v : Sermones peregrini. Originaliter verumptamen non recitatur, formaliter in aliquo evvangelio, ut credo incomplete, completissime habetur infra f. 254. Une version incomplète du même texte se dans le sermon n° 25. Mollat, 1953, p. 121, n° 37 ; Wenzel, 2005, p. 453, n° 89. Selon Wenzel, possible rapprochement avec Harley 2385 d'après Morton W. Bloomfield et al., Incipits of Latin Works on the Virtues and Vices, 1100-1500 A.D., Cambridge, 1979, n° 5654.

90) (f. 257r-258r) « Viam dei in veritate doces (Mt. 22, 16). Reverendi patres et domini, quamquam sint multiplices vie domini...-...Proverbiorum 13 : Doctrina dabit graciam, scilicet in presenti, et in futuro gloriam. Amen. ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 62v : Pro eadem dominica [dominica 23 post Trinitatem], de evvangelio. Kaeppeli, 1959, p. 91, note 11 ; Wenzel, 2005, p. 453, n° 90.

91) (f. 258r-v) « Reddite que sunt Dei Deo (Mt. 22, 21). Reverendi patres mei et domini, illa operatio complacenter admitti debet... ». Usage liturgique précisé dans la table au f. 62v : Pro eadem dominica [dominica 23 post Trinitatem], de evvangelio. Mollat, 1953, p. 120, n° 34 ; Wenzel, 2005, p. 453, n° 91.

Historique de la conservation

Le manuscrit provient de la bibliothèque du couvent des dominicains de Toulouse lien[Ancien possesseur / Propriétaire précédent]d'après l'étiquette de titre et les étiquettes H et 58 typiques des livres de cette bibliothèque aux 17e et 18e siècle. Sur l'étiquette de titre du 17e siècle, les sermons sont attribués à Jean de Cardaillac, information reprise par Laqueille dans l'inventaire de 1683 (voir ci-dessous), Dauzat en 1819, Molinier (1885) ou Douais (1886), ce que démentent les études de Mollat et Kaeppeli sur cet ouvrage (Kaeppeli, 1959 ; Mollat, 1953).

- Liste de quelques livres conservés dans la bibliothèque des dominicains de Toulouse, établie vers 1680 : Sermones selecti ex pluribus sanctis patribus pro variis solemnitatibus (Paris, BnF, ms. latin 10395, f. 232r).

- Inventaire de la bibliothèque des dominicains de Toulouse par le Père Laqueille en 1683 : S. 33, T. 7 : Domini Joannis de Cardalhaco sermones et orationes legationum nescio an eiusdem domini Joannis (Toulouse, BM, ms. 883, f. 135r).

- Inventaire de la bibliothèque municipale de Toulouse par l'abbé Dauzat en 1819 : n° 259. Cardalhac J. de, Sermones. Prov : Dom (Dominicains) 1 vol. / f. / ord. (Toulouse, BM, ms. 1176, p.491).

Le manuscrit a été prêté à la Bibliothèque nationale de France pour M. Jacques Megret, du 31 janvier au 15 mars 1947 (BM de Toulouse, Communication des manuscrits à l'extérieur, p. 10), et pour l'abbé Mollat du 12 octobre au 3 décembre 1951 (p. 17).

Informations sur le traitement Notice de Molinier (1885) révisée par Emilie Nadal (mars 2021) d'après le travail de Siegfried Wenzel (2005).
Document(s) de substitutionCe manuscrit a été numérisé intégralement par l’IRHT. Il est consultable dans la Bibliothèque virtuelle des manuscrits médiévaux .Ce document a été numérisé intégralement. Il est consultable dans Gallica.Numérisation(s)
Manuscrit numérisé – BVMM

Numérisation(s)Document numérisé
Bibliographie

Douais C., Essai sur l'organisation des études dans l'ordre des frères Prêcheurs au treizième et au quatorzième siècle (1216-1342), Paris, Toulouse, 1884, p. 101 note 1, p. 108.  https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k3412884w/f127.item

Molinier A., Catalogue général des manuscrits des bibliothèques publiques des départements, t.VII. Toulouse, Nîmes, Paris, 1885, p. IX, p. 198.  https://archive.org/details/cataloguegnr07franuoft/page/198/mode/2up

Douais C., « Un orateur sacré de la deuxième moitié du XIVe siècle (1350-1390), Jean de Cardailhac, archevêque de Toulouse », Bulletin de la Société archéologique du Midi de la France, 1886, série I, p. 20-27, p. 34-40.  https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k5626880n/f22.item

Mollat G., « Jean de Cardaillac, un prélat réformateur du clergé au XIVe siècle », Revue d'Histoire ecclésiastique, 1953, t. XLVIII, p. 74-121.

Kaeppeli T., « Un sermonnaire anglais contenu dans le ms. Toulouse 342 », Archivum Fratrum Praedicatorum, 1959, vol. XXIX, p. 88-110.

Kaeppeli T., Scriptores ordinis Praedicatorum Medii Aevi, t. I, 1970, p. 468 (n° 2422) ; t. II, 1975, p. 105 (n° 1516, qui écrit par erreur Toulouse ms. 460 au lieu de 342) ; t. III, 1980, p. 12 (n° 2655-2656), p. 314 (n° 3494), p. 319 (n° 3502).

Bloomfield M. W., Guyot B.-G., Howard D. R., Kabealo T. B., Incipits of Latin Works on the Virtues and Vices, 1100-1500 A.D., The Mediaeval Academy of America, Cambridge, Massachussetts, 1979, n° 5657 p. 488 .

Wenzel S., Latin Sermon Collections from Later Medieval England. Orthodox Preaching in the Age of Wyclif, Cambridge University Press, 2005, p. 132-135 (notice du ms. appelé « D »), p. 191, 291-293, 444-453 (incipit et explicit des sermons).

Wenzel S., « A dominican (?) ars praedicandi in sermon form », Archivum Fratrum Praedicatorum, 2008, vol. 78, p. 51 note 2, p. 59 note 25.

Wenzel S., « Ovid from the pulpit », in James G. Clark, Frank T. Coulson, Kathryn L. McKinley (éd.), Ovid in the Middle Ages, Cambridge University Press, 2011, p. 160-176 (utilise le ms. 342 cité « D »).

Morard M., « La bibliothèque évaporée. Livres et manuscrits des dominicains de Toulouse (1215-1840) » in Bériou N., Morard M., Nebbiai D. (éds.), Entre stabilité et itinérance. Livres et culture des ordres mendiants, Bibliologia 37, Turnhout, Brepols, 2014, p. 75 note 8, p. 107.

Nadal É., « Catalogue de l'exposition Manuscrits médiévaux des dominicains de Toulouse. Mémoire d'une bibliothèque », in Nadal É., Vène M. (dir), La bibliothèque des dominicains de Toulouse, Toulouse, PUM, 2020, p. 150 note 1, p. 166.

Bibliographie

Bibale ms. 342

Retour en haut de page